Υπέρταση και Άσκηση

Σήμερα όλοι γνωρίζουμε ότι η άσκηση ασκεί ευεγερτική δράση σε πολλές παραμέτρους της σωματικής και ψυχικής υγείας μας. Ποιος ο ρόλος της όμως συγκεκριμένα στην υπέρταση και στη στεφανιαία νόσο?

Ορισμός και παράγοντες κινδύνου

Για τους ενήλικες οι τιμές της φυσιολογικής πίεσης είναι 120/80mmHg (συστολική/διαστολική). Στην υπέρταση η αρτηριακή πίεση είναι >140/90mmHg. Για τα παιδιά και τους εφήβους η υπέρταση κλινικά ορίζεται από αρτηριακή πίεση > από την 95η εκατοστιαία θέση ανάλογα με την ηλικία του παιδιού.

Η υπέρταση αναγκάζει την καρδιά να εργαστεί σκληρότερα από το κανονικό επειδή πρέπει να εξωθήσει το αίμα στην αριστερή κοιλία έναντι μεγάλης αντίστασης. Επιπλέον, η υπέρταση ασκεί μεγάλη πίεση στις αρτηρίες και τα αρτηρίδια της κυκλοφορίας του αίματος. Έτσι, με την πάροδο του χρόνου αυτή η πίεση αναγκάζει την καρδιά να μεγαλώσει και τις αρτηρίες και τα αρτηρίδια να γίνουν πιο σκληρά και λιγότερο ελαστικά. Τελικά αυτό μπορεί να οδηγήσει σε βλάβες οργάνων όπως η αρτηριοσκλήρυνση, καρδιακή προσβολή, καρδιακή ανεπάρκεια, εγκεφαλικό και νεφρική ανεπάρκεια.

Περισσότερο από το 90% των ανθρώπων που πάσχουν από υπέρταση έχουν ιδιοπαθή υπέρταση, δηλαδή η αιτία της είναι άγνωστη. Οι πιθανές αιτίες της μπορεί να είναι γενετικοί παράγοντες, η υπερβολική πρόσληψη νατρίου, η παχυσαρκία, η αντίσταση στην ινσουλίνη, η έλλειψη φυσικής δραστηριότητας και η ψυχολογική πίεση.

Άσκηση

Η άσκηση συμβάλλει στην πρόληψη ή στην καθυστέρηση της εμφάνισης τόσο της νόσου των στεφανιαίων αρτηριών όσο και της υπέρτασης.

Η γυμναστική προκαλεί ανατομικές και φυσιολογικές μεταβολές που μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής προσβολής διότι μεγαλώνει τη διάμετρο των στεφανιαίων αρτηριών, αυξάνει το μέγεθος της καρδιάς και την αντλητική της ικανότητα επομένως μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου των στεφανιαίων αγγείων. Σημαντική είναι και η δράση της όσον αφορά την υπέρταση, καθώς μειώνει την αρτηριακή πίεση του αίματος στην ηρεμία σε εκείνους που πάσχουν από μέτρια υπέρταση αλλά φαίνεται να έχει μικρή επίδραση σε εκείνους με σοβαρή υπέρταση. Οι μηχανισμοί με τους οποίους η πίεση μειώνεται με την άσκηση δεν είναι απολύτως γνωστοί. Ενδεχομένως η μείωση αυτή της πίεσης να οφείλεται στη μείωση της αντίστασης από την περιφερική κυκλοφορία λόγω της αύξησης της διαμέτρου των αγγείων.

Με την γυμναστική εξάλλου, ο εγκέφαλος παράγει τις ενδορφίνες, οι οποίες έχουν αναλγητική δράση και στρέφονται ενάντια του stress.

Ωστόσο, η άσκηση μειώνει επίσης το σωματικό λίπος και αυξάνει τη μυική μάζα, γεγονός που συμβάλλει στη μείωση των επιπέδων γλυκόζης του αίματος και της αντίστασης στην ινσουλίνη.

Όσον αφορά τα παιδιά, η ασυμπτωματική αρτηριακή υπέρταση χωρίς επιπλοκές δεν είναι λόγος για τον περιορισμό της φυσικής δραστηριότητας του παιδιού και της συμμετοχής του σε σπορ. Η ισοτονική άσκηση μπορεί να μειώσει ή και να ομαλοποίησει την αρτηριακή πίεση και θα πρέπει να ενθαρρύνεται. Αντίθετα, η χρήση αναβολικών στεροειδών για ανάπτυξη μυϊκής μάζας (body building) θα πρέπει να αποθαρρύνεται.

Αντιμετώπιση

Η μείωση των παραγόντων κινδύνου για την υπέρταση που προαναφέραμε καθώς και η ένταξη της άσκησης στην καθημερινότητά μας μάχονται την υπέρταση. Συνιστάται λοιπόν: διατήρηση του ιδανικού βάρους, υγιεινή διατροφή με φρούτα και λαχανικά, τα γαλακτοκομικά προϊόντα να περιέχουν χαμηλά λιπαρά, τροφές με χαμηλή περιεκτικότητα σε νάτριο(<2,4g νατρίου ή <6g χλωριούχου νατρίου) και κορεσμένα λίπη, περιορισμός του οινοπνεύματος υπό τα 30 ml αιθανόλης ημερησίως (Μπύρα<720ml, κρασί<300ml, whiskey<60ml), διακοπή του καπνίσματος, δίαιτα πλούσια σε κάλιο (περίπου 90mmol/ημ.,), δίαιτα πλούσια σε ασβέστιο και μαγνήσιο.

Η γυμναστική που συνιστάται είναι μέτριας έως έντονης έντασης αερόβια άσκηση, 30-45 λεπτά ημερησίως, όπως γρήγορο περπάτημα, jogging, κολύμβηση. Καλό θα είναι βέβαια πάντα να συμβουλευόμαστε τον ιατρό μας ώστε να μας δώσει οδηγίες για το πρόγραμμα άσκησης, διατροφής και ενδεχομένως φαρμακευτικής αγωγής που ταιριάζει στον καθένα από εμάς γιατί ο κάθε άνθρωπος είναι ξεχωριστός και θέλει ειδική, εξατομικευμένη αντιμετώπιση, ανάλογα με το πρόβλημά του, την αιτία αυτού, τους παράγοντες που επιβαρύνουν το πρόβλημά του και σίγουρα του τρόπου ζωής του και των συνηθειών του.

Φωτεινή Κουσαθανά, ιατρός