«Να εξαφανίσουμε τα φάουλ»

Το μπάσκετ είναι ένας ζωντανός οργανισμός που μεγαλώνει, αλλάζει, προσαρμόζεται συνεχώς. Οι κανονισμοί αλλάζουν συνεχώς για να φτάσουν σε αυτό που εννοούμε με τον όρο «μπάσκετ» σήμερα, αλλά στην ουσία του το άθλημα δεν αλλάζει. Αλλάζει απλώς, αν προτιμάτε, ο τρόπος με τον οποίο αφήνουμε το παιχνίδι να εξελιχθεί, ο τρόπος με τον οποίο διαχειριζόμαστε την κάθε κατάσταση. Και αυτό δεν πρόκειται να σταματήσει.

Η πιο πρόσφατη αλλαγή στο NBA είναι αυτή του «flopping» με τη λίγκα να τιμωρεί με πρόστιμο ή και αποκλεισμό από αγώνα τους παίκτες για το θέατρο που κάνουν ώστε να κερδίσουν επιθετικό φάουλ. Ακόμα και γι’ αυτό οι συζητήσεις ήταν πολλές, μέχρι και αστέρες διαφώνησαν με τον κανονισμό, είτε ανοιχτά, είτε συνεχίζοντας να… βουτάνε.

Όταν η λίγκα ρωτήθηκε «γιατί τώρα;», γιατί ασχολήθηκε με το flopping στην παρούσα φάση, η απάντηση ήταν ότι θεωρήθηκε ως το βασικότερο θέμα τη δεδομένη στιγμή, λόγω του μεγάλου σχολιασμού που λάμβανε από δημοσιογράφους και οπαδούς.

Μεγάλο ρόλο σε αυτό έπαιξε και το ESPN που μέσω της σελίδας του, HoopIdea, έφερε το flopping στο προσκήνιο με το «Flop of the Night» και σελίδα με πάνω από 100 άρθρα με βίντεο από αγώνες για το θέμα, στο πλαίσιο της καμπάνιας. Εννοείται ότι από κάτω το καθένα είχε και χιλιάδες σχόλια, με το flopping να γίνεται το κεντρικό θέμα, ως την απόφαση του NBA να το πολεμήσει.

Όπως με αυτό, το βλέμμα της HoopIdea στρέφεται στα… φάουλ. Το έναυσμα έδωσαν τρία Tweets του Φιλ Τζάκσον τον Μάιο πάνω στο θέμα. Ας τα δούμε:

– Η επιτροπή κανόνων του NBA πρέπει να κάνει αλλαγή στους κανονισμούς. Ο Νέισμιθ έστησε το μπάσκετ με τέτοιο τρόπο, ώστε να εξαφανίσει τα φάουλ, άρα μια ομάδα δεν πρέπει να κερδίζει από τα φάουλ.

– Στην έναρξη του μπάσκετ ο παίκτης που έκανε φάουλ να βγει από το παιχνίδι, όπως στο χόκεϊ. Η εξέλιξη του παιχνιδιού μας έφερε στις βολές.

– Αν το φάουλ είναι ενάντια στη λογική του παιχνιδιού, υπάρχει τρόπος να το εξαφανίσουμε. Ας χρησιμοποιήσουμε τον καλύτερο σουτέρ της πεντάδας κάθε φορά, όπως στις τεχνικές ποινές.

Αυτό που γράφει ο Τζάκσον στο πρώτο του Tweet αναφέρεται στον κανονισμό του Νέισμιθ που έλεγε ότι όποιος παίκτης κάνει δύο φάουλ (ανά δύο φάουλ δηλαδή) βγαίνει από το παρκέ μέχρι να μπει το επόμενο καλάθι, χωρίς να επιτραπεί αλλαγή στην ομάδα του. Δηλαδή, έπαιζε με λιγότερους παίκτες.

Επίσης, ο Νέισμιθ είχε γράψει ότι αν μια ομάδα κάνει 3 συνεχόμενα φάουλ (δηλαδή 3 φάουλ χωρίς να παρεμβληθεί φάουλ της αντίπαλης ομάδας στο ενδιάμεσο) τότε η αντίπαλη ομάδα πιστωνόταν ένα καλάθι. Προφανώς από αυτά φαίνεται ότι ο Νέισμιθ προσπαθούσε για ένα όσο το δυνατόν πιο καθαρό παιχνίδι, χωρίς φάουλ.

Βέβαια, το αν το μπάσκετ μπορεί να γυρίσει σε τέτοιες εποχές, είναι κάτι που σηκώνει πολύ μεγάλη συζήτηση. Στις Η.Π.Α. η συζήτηση αυτή έχει ανοίξει, με παραδείγματα εσκεμμένων φάουλ από πολλά παιχνίδια, ακόμα και από τα φετινά πλέι οφς, παραδείγματα που θεωρητικά «καταστρέφουν» την ομορφιά του αθλήματος στο βωμό της νίκης.

Όπως ένα φάουλ στο τέλος της περιόδου ή του ημιχρόνου που δεν επιτρέπει μια θεαματική φάση, ένα φάουλ που σταματά αιφνιδιασμό, ένα φάουλ που εμποδίζει ένα λέι απ ή ένα κάρφωμα, ακόμα και ένα φάουλ σκοπιμότητας σε παίκτη που ε΄ναι κακός σουτέρ ελευθέρων βολών.

Όλα αυτά τα βλέπουμε σε κάθε αγώνα, ουσιαστικά έχουν γίνει μέρος του παιχνιδιού, άρρηκτα συνδεδεμένα με το μπάσκετ και το πώς αντιλαμβανόμαστε κι εμείς οι ίδιοι το παιχνίδι. Ιδίως στην Ευρώπη το να αφήσεις μια ομάδα να βγάλει αιφνιδιασμό ενώ μπορείς να τον σταματήσεις (και μάλιστα χωρίς βολές ή άλλη ποινή) θεωρείται αδιανόητο, όχι μόνο στους παίκτες ή τον προπονητή, αλλά και στους οπαδούς της αμυνόμενης ομάδας. Όπως και το να επιτρέψεις ένα λέι απ ενώ μπορείς να κάνεις φάουλ και να αναγκάσεις τον αντίπαλο να κερδίσει τους δύο πόντους από τη γραμμή των βολών.

Στο NBA, που το θέαμα είναι σε πολύ υψηλότερης σημασίας θέση από την Ευρώπη, και με τη λέξη «θέαμα» εννοώ πράγματα όπως το κάρφωμα, την άλεϊ ουπ πάσα (γιατί «θέαμα» σίγουρα μπορεί να θεωρηθεί και μια καλή άμυνα ή μια τάπα ή μια έξυπνη προπονητικά κίνηση) η συζήτηση για τα φάουλ που περιέγραψα παραπάνω έχει αρχίσει να παίρνει διαστάσεις.

Μάλιστα, στο ESPN μία από τις προτάσεις που ακούγονται ως λύση στο θέμα είναι η επιστροφή στην ποινικοποίηση του «εσκεμμένου» φάουλ (κατά τα πρότυπα της FIBA, λέει ο αρθρογράφος, που μάλλον έχει μείνει λίγο πίσω) ή το να σουτάρει βολές και να ξαναέχει την μπάλα στην κατοχή της η ομάδα που κερδίζει φάουλ, ή, και εδώ είναι που στους παλιότερους θα ξυπνήσουν μνήμες, το να επιλέξει η ομάδα που κερδίζει φάουλ αν θα σουτάρει βολές ή αν θα πάρει την μπάλα απ’ έξω για νέα κατοχή.

Βέβαια, το τελευταίο το έχουμε δει στην πράξη, το έχουμε δοκιμάσει στην Ευρώπη και δεν ξέρω κατά πόσο ήταν καλύτερο για το παιχνίδι σε σχέση με το τωρινό σύστημα. Τα φάουλ σίγουρα κόβουν ωραία καλάθια ή εμποδίζουν πολλές φορές την επίθεση, το καλάθι (που είναι και ο αυτοσκοπός του μπάσκετ, έτσι;), αλλά απ’ την άλλη, αρκετές φορές δίνουν την ευκαιρία σε ομάδες να διεκδικήσουν νίκες που αλλιώς δεν θα μπορούσαν, σταματώντας δηλαδή το χρόνο, ποντάροντας στην αστοχία των αντιπάλων και ευστοχώντας οι ίδιες σε ωραίες φάσεις.

Ίσως η πρόταση του Τζάκσον είναι η πιο εύκολα εφικτή και η πιο λογική για το θέαμα και τον ανταγωνισμό του αθλήματος. Γιατί δεν αλλάζει τη νοοτροπία με την οποία θα βλέπουν οι ομάδες τα φάουλ, απλώς ανεβάζει το ποσοστό ευστοχίας των ομάδων στις βολές (αφού θα σουτάρει ο πιο εύστοχος παίκτης), ώστε να αναγκάσει έτσι τους αμυντικούς να μειώσουν τα φάουλ, για να προστατεύσουν, ουσιαστικά, την άμυνα της ομάδας τους. Γιατί ένας παίκτης του 90% έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες να ευστοχήσει σε δύο βολές, παρά ένας συμπαίκτης του σε μια εκτός ισορροπίας ενέργεια, ή σε ένα μαρκαρισμένο σουτ μέσα στη φάση. Δεν είναι παράλογο, και αυτό που το κάνει να κερδίζει πόντους, είναι το γεγονός ότι έρχεται ως εξέλιξη στους τωρινούς κανονισμούς, όχι σαν πισωγύρισμα ή σαν κάτι το αφύσικο στη νοοτροπία του παιχνιδιού.

Και εξηγώ τη φράση «αφύσικο στη νοοτροπία». Επιχειρήματα υπάρχουν και από τη μία και από την άλλη πλευρά, ίσως και εξίσου πειστικά. Το θέμα, θεωρώ, είναι το τι μπάσκετ θέλουμε. Η «τεχνητή» προσπάθεια εξάλειψης του φάουλ (μείωση παικτών πεντάδας, βολές ή νέα κατοχή, βολές και νέα κατοχή) θα φέρει το μπάσκετ πιο κοντά στο σόου (θα χαλαρώσουν οι άμυνες καταρχήν), παρά στη «μάχη» ή τον «πόλεμο» που είναι τώρα, με την προσπάθεια της νίκης.

Βέβαια, για να μπορέσει αυτό να εντυπωθεί στους παίκτες, τους προπονητές, στη νοοτροπία ακόμα και των μπασκετόφιλων, πόσος χρόνος θα χρειαστεί να περάσει; Πόσο καιρό θα χρειαστούμε για να θεωρήσουμε φυσιολογικό ότι θα αφήσεις (ως αμυντικός) μια ωραία φάση να εξελιχθεί σε καλάθι που θα δεχτεί η ομάδα σου και δεν θα τη σταματήσεις, ακόμα κι αν αυτό θα κρίνει την αναμέτρηση εις βάρος σου; Θα μπορέσουμε ποτέ να το θεωρήσουμε; Είναι δυνατόν να χάσει ο αθλητισμός και τα σπορ την έννοια του «ανταγωνισμού»; Γιατί τα φάουλ σε μεγάλο βαθμό αυτό εξυπηρετούν, τον ανταγωνισμό για τη νίκη που νιώθουμε όλοι μέσα μας.

Φάουλ κάνεις για να σταματήσεις τον άλλο απ’ το να σου σκοράρει, φάουλ κάνεις για να μη χάσεις, φάουλ κάνεις στην προσπάθειά σου να εμποδίσεις τον άλλο όσο πιο καλά μπορείς απ’ το να φτάσει στην μπασκέτα σου. Αν βγάλουμε αυτούς τους λόγους, η άμυνα χάνει μάλλον τη σημασία της, μαζί και το παιχνίδι υπό την έννοια του ανταγωνισμού (θα είναι στο ίδιο επίπεδο ο ανταγωνισμός και στην ίδια λογική αν μιλάμε για δύο ομάδες που απλώς σουτάρουν σχεδόν ανενόχλητες σε όλο τον αγώνα;).

Μπορεί ο κανονισμός των φάουλ να θέλει αναθεώρηση, μπορεί να θέλει εξέλιξη. Όπως, άλλωστε, έχει υποστεί πολλές φορές ως τώρα (ιδίως στην Ευρώπη), και ως προς την ποινή και ως προς τις λεπτομέρειές του. Όμως, εφόσον όλα γίνονται για να βελτιώσουμε το παιχνίδι και να το κάνουμε πιο όμορφο, θα πρέπει να προσεχτεί να διατηρηθούν οι προϋποθέσεις στις οποίες το φάουλ συμβάλλει σε αυτό. Και, βεβαίως, ο κανονισμός να μην είναι ενάντιος στη φυσική ροή του αθλήματος και ξένος προς τη λειτουργία του (ένα μικρό παράδειγμα αυτού – σε πολύ μικρότερη, βεβαίως, κλίμακα επιρροής – θεωρώ ότι είναι το λεγόμενο «βελάκι» που αντικατέστησε το τζάμπολ στις διεκδικήσεις μπάλας μέσα στο ματς).

Νίκος Κουσούλης