Πώς χάθηκαν οι κανόνες του μπάσκετ…

Πολλοί λένε ότι το μπάσκετ δεν έχει εξελιχθεί όπως άλλα σπορ (το κλασικότερο παράδειγμα είναι το ποδόσφαιρο), αλλά ότι δημιουργήθηκε και από την αρχή καθορίστηκε. Βέβαια, αυτό δεν είναι αλήθεια, καθώς από τους 13 αρχικούς «κανόνες του μπάσκετ» που έγραψε ο Τζέιμς Νέισμιθ το 1891 οι 5 δεν ισχύουν πια, ενώ αρκετοί άλλοι ισχύουν εν μέρει και έχουν τροποποιηθεί. Όμως, πώς «χάθηκαν» οι κανόνες του μπάσκετ;

Ο Νέισμιθ, όταν του ζητήθηκε να φτιάξει μέσα σε 14 ημέρες ένα καινούργιο παιχνίδι που να μπορεί να απασχολεί τους φοιτητές του πανεπιστημίου το χειμώνα και να μπορεί να παίζεται σε κλειστό χώρο έφτιαξε το μπάσκετ. Ο ίδιος είπε ότι το πρώτο παιχνίδι μπάσκετ στην ιστορία παίχτηκε στο μυαλό του μια νύχτα όταν ήταν ξαπλωμένος στο κρεβάτι πριν κοιμηθεί («το πρώτο παιχνίδι μπάσκετ παίχτηκε στο κρεβάτι μου τη νύχτα πριν το πρώτο μου μάθημα»).

Σε ένα χαρτί ο Νέισμιθ έγραψε τους 13 αρχικούς κανονισμούς του μπάσκετ. Στις 21 Δεκεμβρίου του 1891 τύπωσε και αφισοκόλλησε τους κανονισμούς στον πίνακα ανακοινώσεων πριν το μάθημα εκείνης της ημέρας. Στη συνέχεια έψαξε για δύο τετράγωνα χαρτόκουτα διαστάσεων 45.7×45.7 εκατοστών (18×18 ίντσες), αλλά όταν η αναζήτηση έμεινε άκαρπη, χρησιμοποιήθηκαν δύο καλάθια ροδάκινων που του παρείχε ένας από τους φύλακες. Αυτά τα κάρφωσε στις δύο πλευρές του γυμναστηρίου και έβαλε τους αθλητές να διαβάσουν τους «Κανόνες» από τον πίνακα ανακοινώσεων.

Το μπάσκετ είχε γεννηθεί. Αρχικά το άθλημα λεγόταν «Νέο παιχνίδι» ή «Νέισμιθ Μπολ», όμως λίγες μέρες μετά τον πρώτο αγώνα όταν το πανεπιστήμιο έκλεινε για τις χριστουγεννιάτικες διακοπές, ο Νέισμιθ μάζεψε τους φοιτητές και αστειεύτηκε λέγοντας ότι κανένα άθλημα με το όνομα «Νέισμιθ» δεν θα γινόταν ποτέ διάσημο. Τότε ο Φρανκ Μέιχον, φοιτητής και από τους πρώτους που έπαιξαν ποτέ μπάσκετ, είπε: «We have a basket and a ball, let’s name it basketball». Ο Νέισμιθ ενθουσιάστηκε και το όνομα έμεινε.

Το νέο άθλημα είχε το όνομά του, είχε και τους κανόνες του. Ή όχι; Μετά το πρώτο παιχνίδι οι αυθεντικοί «Κανόνες» του Νέισμιθ… χάθηκαν! Το μπάσκετ είχε μείνει κυριολεκτικά… χωρίς κανόνες! Λίγο αργότερα αποκαλύφθηκε ότι ο Φρανκ Μέιχον τους είχε πάρει από τον πίνακα ανακοινώσεων «για σουβενίρ, γιατί το παιχνίδι αυτό θα γίνει επιτυχία», όπως είπε στον Νέισμιθ όταν τους επέστρεφε.

Ο Νέισμιθ είχε πάλι τους κανόνες στα χέρια του, έγραψε με το χέρι το νέο όνομα «Basketball» πάνω από τους 13 κανονισμούς και ξεκίνησε να κάνει γνωστό το μπάσκετ σε όλο τον κόσμο. Μέσα σε δύο χρόνια αυτό είχε γίνει, καθώς το 1893 παίχτηκε παιχνίδι μπάσκετ στην Κίνα.

Το χαρτί με τους αυθεντικούς κανόνες έμεινε τα επόμενα 35 χρόνια κλειδωμένο στο γραφείο του Νέισμιθ. Το 1926 αποφάσισε να τους κρεμάσει στον τοίχο πάνω από το γραφείο του στο Πανεπιστήμιο του Κάνσας, αλλά τελικά άλλαξε γνώμη και δεν το έκανε. Αυτή η απόφαση πιθανότατα είναι ο λόγος που διατηρήθηκαν ως σήμερα.

Το 1939 τους έδωσε στον γιο του, Τζέιμς Σέρμαν Νέισμιθ, που τους φύλαξε κλειδωμένους σε θυρίδα για τα επόμενα 41 χρόνια. Στο διάστημα αυτό, το 1969, οι Κανόνες δανείστηκαν στο Naismith Memorial Basketball Hall of Fame, αλλά δεν τοποθετήθηκαν ποτέ σε κοινή θέα.

Επόμενος κάτοχος της ιστορίας του μπάσκετ ήταν ο Ίαν Νέισμιθ, εγγονός του δημιουργού του αθλήματος και γιος του Τζέιμς Σέρμαν. Αυτός τους πήρε από το Hall of Fame και τους τοποθέτησε σε γυαλί σε πυρίμαχη βαλίτσα. Πολλοί θέλησαν να τους αγοράσουν με τις προσφορές να φτάνουν μέχρι και τα 10 εκατομμύρια δολάρια. Ο Ίαν Νέισμιθ αρνιόταν κάθε προσφορά μέχρι την ίδρυση του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Naismith International Basketball Foundation (NIBF). Τότε, δέχτηκε την προσφορά των 5 εκατομμυρίων δολαρίων από το Smithsonian (εκπαιδευτικός οργανισμός με 19 μουσεία και 9 κέντρα έρευνας). Το Smithsonian, σε κίνηση άνευ προηγουμένου επέτρεψε στον Νέισμιθ να αναπαράγει τους κανόνες και να τους διαθέσει στο ευρύ κοινό με την υπογραφή του από κάτω. Όλα τα έσοδα πάνε στο NIBF, που σκοπό του έχει να προάγει το μπάσκετ και το αθλητικό πνεύμα.

“Νιώθουμε ότι οι φίλαθλοι είναι μέρος της ιστορίας του μπάσκετ. Γιατί να μην αναπαράγουμε τους Κανόνες όσο πιο κοντά στο πρωτότυπο γίνεται; Αυτή είναι η ιστορία του μπάσκετ που μπορούμε να μοιραστούμε με όλους τους φιλάθλους”, είπε ο Ίαν Νέισμιθ εξηγώντας την κίνηση της πώλησης αντιγράφων των “Κανόνων”.