Καταρρίπτοντας μύθους για τα κιλά της εγκυμοσύνης

Τι πρέπει να τρώω; Είναι λογικό να «λαχταράω» φαγητά; Πόσα κιλά «πρέπει» να πάρω; Υπάρχει όριο ή κίνδυνοι εάν πάρω περισσότερα κιλά; Είχα συνηθίσει να αθλούμαι καθημερινά, τώρα;

Αυτές είναι μερικές μόνο από τις ερωτήσεις που τόσες γυναίκες σκέφτονται, αλλά συνεχίζουν να μην απευθύνουν σε ιατρούς και γυναικολόγους. Κάπως έτσι, τελικά, εξακολουθούμε να πιστεύουμε μύθους και εικασίες που ακολουθούσαν και γυναίκες πριν χρόνια, και οι οποίοι είχαν διάφορες επιπτώσεις στις ίδιες και στα έμβρυα, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αλλά και αργότερα.

Είναι φυσιολογικό και απαραίτητο να αυξηθεί το σωματικό βάρος της γυναίκας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ώστε να εξυπηρετούνται οι δικές της ανάγκες, αλλά και του εμβρύου. Ωστόσο, αυτό πρέπει να επιτευχθεί με κατάλληλη και υγιεινή διατροφή. Γυναίκες που παίρνουν λίγες θερμίδες ή κάνουν ακόμα και δίαιτα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, υπάρχει περίπτωση να γεννήσουν πρόωρα και αδύνατα νεογνά, τα οποία να εμφανίζουν βλάβες σε διάφορα όργανα, π.χ. εγκέφαλο, καρδιά, πνεύμονες. Δεν αληθεύει, λοιπόν, ότι οι γυναίκες που παίρνουν λίγα κιλά στην εγκυμοσύνη τους έχουν ευκολότερη γέννα, όπως πιθανώς ακούγεται σε συζητήσεις μελλοντικών μαμάδων, ακόμα και σήμερα!

Όμως, πόσες και τι είδους πρέπει να είναι αυτές οι «απαραίτητες» θερμίδες;

Το να τρώει η γυναίκα «για δύο», είναι ένας μόνο από τους μύθους τους οποίους θέλουμε να καταρρίψουμε. Οι θερμίδες που πρέπει να λαμβάνει η γυναίκα είναι 300-400 περισσότερες από τις προτεινόμενες ημερήσιες θερμίδες για μια μη έγκυο γυναίκα, δηλαδή περίπου 1.800-2.200 θερμίδες/ημέρα. Αυτό αφορά κυρίως στο δεύτερο και τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης, ενώ η αύξηση πρόσληψης των θερμίδων καλό είναι να γίνεται σταδιακά. Στο πρώτο τρίμηνο, η γυναίκα δε χρειάζεται να αλλάξει κάτι στην ποσότητα των θερμίδων που λαμβάνει, ή μπορεί να αυξήσει τις ημερήσιες θερμίδες κατά 100-150.

Ωστόσο, οι μέλλουσες μητέρες πρέπει να φροντίζουν και για την κατάλληλη ποιότητα των θερμίδων που λαμβάνουν. Θα πρέπει σε 5 μικρά γεύματα ανά ημέρα να λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, φτιάχνοντας ένα καθημερινό διαιτολόγιο με τον ιατρό ή τον διατροφολόγο τους. Ο αστικός μύθος ότι οι έγκυες γυναίκες είναι φυσιολογικό να «λαχταράνε» διάφορες τροφές πρέπει να καταρριφθεί, και οι μέλλουσες μητέρες να αρχίσουν να «ικανοποιούν» αύτες τις ανάγκες τους μόνο στα πλαίσια της υγιεινής διατροφής που τους έχει συστηθεί.

Κατά μέσο όρο, τα κιλά που μπορεί να πάρει μια γυναίκα κατά την εγκυμοσύνη είναι 11-15, αν και κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και χρήζει της ξεχωριστής γνώμης ειδικού, αφού εξαρτάται και από το αρχικό βάρος της γυναίκας, το ύψος της, τον αριθμό των εμβρύων που κυοφορεί κ.α.. Τα κιλά αυτά μοιράζονται στο σώμα της γυναίκας με ανάλογο τρόπο:

• μυϊκή μάζα περίπου 3 κιλά
• σωματικά υγρά περίπου 2 κιλά
• όγκος αίματος 1.4-1.8 κιλά
• αυξημένο βάρος στήθους 0.5-1 κιλό
• αύξηση μήτρας περίπου 1 κιλό
• αμνιακό υγρό περίπου 1 κιλό
• πλακούντας 0.7 κιλά
• έμβρυο 2.7- 3.8 κιλά

Παραπάνω κιλά μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα στο καρδιαγγειακό σύστημα, στο μυοσκελετικό, κιρσούς στα κάτω άκρα, διαβήτη, υπέρταση, αυξημένη πιθανότητα καισαρικής τομής, καθώς και προβλήματα στο νεογνό, όπως διαβήτη, ροπή προς την παχυσαρκία στη μετέπειτα ζωή κ.α..

Όσον αφορά στις επαγγελματίες αθλήτριες ή στις γυναίκες που αθλούνται συστηματικά, θα πρέπει να πάρουν τόσα κιλά, ωστέ να μην υπερβούν το όριο, αλλά και να μην αποδυναμωθεί ο οργανισμός τους. Οι γυναίκες αυτές διαθέτουν λιγότερο σωματικό λίπος πριν την εγκυμοσύνη, άρα λιγότερα αποθηκευμένα θρεπτικά συστατικά. Εάν δεν λαμβάνουν όσα θρεπτικά συστατικά πρέπει κατά την εγκυμοσύνη, το έμβρυο θα τα απορροφήσει από τα διάφορα όργανα της μητέρας, ώστε να παραμείνει υγιές, αλλά με αυτόν τον τρόπο η γυναίκα θα αποδυναμωθεί.

«Τελικά μπορώ να αθλούμαι στην εγκυμοσύνη;»

Η άσκηση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης επιτρέπεται και είναι επιθυμητή όσο χρησιμοποιείται για να παραμένει η γυναίκα υγιής, και όχι για να χάσει κιλά αυτή την περίοδο της ζωής της! Βοηθά τη γυναίκα να μειώσει σε ποσοστό 50% τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη κυήσεως, καθώς και στο 40% τον κίνδυνο εμφάνισης προεκλαμψίας, μιας κατάστασης επικίνδυνης για τη μητέρα και το έμβρυο, λόγω αυξημένης αρτηριακής πίεσης.

Η άσκηση που προτείνεται, πάντα μετά από συζήτηση με τον γυναικολόγο της κάθε γυναίκας, είναι μέτριας έντασης αερόβια άσκηση, περίπου 30 λεπτά την ημέρα, όπως περπάτημα, κολύμβηση, τρέξιμο, ποδηλασία σε στατικό ποδήλατο, αεροβική, yoga, pilates, χορός κλπ, ενώ για τις επαγγελματίες αθλήτριες μία εγκυμοσύνη δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη αποχή από το άθλημά τους, αλλά προπόνηση κάτω από συγκεκριμένες καθοδηγούμενες συνθήκες, εκτός κι αν μιλάμε για αθλήματα όπως άρση βαρών, που αντενδείκνυνται πλήρως.

«Πώς θα μπορέσω να χάσω τα κιλά; Χρειάζομαι και θερμίδες για το θηλασμό»

Η απάντηση είναι: με σωστή διατροφή και άσκηση, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αλλά και μετά τον τοκετό. Όσο καιρό θηλάζει η γυναίκα δαπανά καθημερινά 500-700 θερμίδες που προέρχονται από λιπώδη ιστό, πράγμα που τελικά βοηθάει με τον τρόπο του, να χαθούν τα κιλά της εγκυμοσύνης.

Ωστόσο, πολλές γυναίκες βρίσκουν δύσκολη τη διαδικασία αυτή, και φαίνεται ότι μάλλον οι επιστήμονες έδωσαν μία απάντηση σε αυτό το θέμα. Σε ένα πολύ πρόσφατο άρθρο, του Imperial College of London, φάνηκε ότι κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ο οργανισμός παράγει μια ορμόνη, η οποία οδηγεί στο να αυξηθεί το έντερο της γυναίκας και να παραχθεί περισσότερο λίπος στον οργανισμό. Οι ερευνητές πιθανολογούν ότι αυτό συμβαίνει επειδή ο οργανισμός της γυναίκας «προβλέπει» με κάποιον τρόπο τις ανάγκες που θα προκύψουν κατά την ανάπτυξη του εμβρύου.

Αυτή η ορμόνη, που σε μύγες ονομάζεται «νεανική ορμόνη», έχει παραλληλισθεί με τις ανθώπινες ορμόνες του θυρεοειδούς. Επίσης, η ορμόνη αυτή φαίνεται να επηρεάζει και τη γονιμότητα των μυγών που μελετήθηκαν, καθώς αυξάνεται άμεσα μετά την συνουσία, για να μπορεί να ανταποκριθεί το σώμα σε περίπτωση γονιμοποίησης του ωαρίου. Έτσι, λοιπόν, και στον άνθρωπο, με βάση αυτή τη θεωρία, αν μετά τη γέννα η υπεύθυνη ορμόνη δεν επιστρέψει στα φυσιολογικά της όρια και παραμείνει αυξημένη, θα παραμείνει αυξημένο και το μέγεθος του εντέρου, αποσπώντας αυξημένη ενέργεια από τις τροφές! Αποδεικνύεται, λοιπόν, και επιστημονικά ότι η έγκυος δεν έχει λόγο να «τρώει για δύο», καταρρίπτοντας αυτόν τον μύθο ακόμα μία φορά.

Η περίοδος της εγκυμοσύνης είναι πολύ σημαντική για κάθε γυναίκα, σε επίπεδο υγείας, σωματικής και ψυχικής. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, όλες οι έγκυες γυναίκες θα πρέπει να παραμένουν ενημερωμένες, με βάση τις σύγχρονες θεωρίες, και να επιλέγουν κάθε φορά, με τη συμβουλευτική του θεράποντα ιατρού, το καλύτερο για τις ίδιες, αλλά και για τα παιδιά που θα φέρουν στη ζωή!

Πωλίνα Παυλή
Τελειόφοιτος Ιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών
Μέλος Συλλόγου Νέων Ιατρών