Η υπερκόπωση στους αθλητές

Δημοσιεύτηκε στις 29 Ιουνίου 2007

Η αγωνιστική σεζόν στην Ελλάδα τελείωσε με τη λήξη των τελικών και ενόψει καλοκαιριού και έναρξης προετοιμασίας της Εθνικής, θα αρχίσουν και φέτος να τίθενται τα ερωτήματα περί υπερβολικής κούρασης των αθλητών και ανάγκης ξεκούρασης. Η αλήθεια είναι ότι οι μπασκετμπολίστες με τα εξαντλητικά προγράμματα γυμναστικής και τους συνεχείς αγώνες έχουν ανάγκη για ξεκούραση γιατί είναι ορατός ο κίνδυνος υπερκόπωσης. Η υπερκόπωση είναι ασθένεια.

Κατ’ αρχήν, ο όρος «υπερκόπωση» διακρίνεται από την «υπερπροπόνηση». Με τον όρο «υπερπροπόνηση» εννοούμε την υπέρβαση των ποσοστών έντασης στην άθληση, στη διάρκεια της προπόνησης και την μακροπρόθεσμα υπερβολική επιβάρυνση. Ωστόσο, χρησιμοποιώντας υψηλά επίπεδα έντασης στην προπόνηση, μπορούμε να έχουμε αξιόλογα αποτελέσματα, με την προϋπόθεση ότι δίνουμε χρονικά τη σωστή ένταση και ξεκούραση στους μυς. Τα υψηλά επίπεδα έντασης με μεγάλη διάρκεια προπόνησης και για μεγάλα χρονικά διαστήματα οδηγούν στην «υπερκόπωση». Η υπερκόπωση επιφέρει το λεγόμενο «σύνδρομο εργασιακής εξουθένωσης» (burn out).

Τα συμπτώματα της υπερκόπωσης δύσκολα γίνονται αντιληπτά γιατί ποικίλουν από άτομο σε άτομο. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να είναι ψυχολογικής προέλευσης (τέτοια είναι: επιθετικότητα, κατάθλιψη και απάθεια) ή σωματικής προέλευσης (όπως αυξημένος καρδιακός ρυθμός κατά την ηρεμία, υψηλή πίεση αίματος, αδυναμία και ασυνήθιστες αλλαγές στη σύσταση του σώματος). Τα σωματικής προέλευσης σημεία, εξηγούν και τους τραυματισμούς που συχνά συμβαίνουν λόγω υπερκόπωσης (οι περισσότεροι θα έχετε ακούσει για παράδειγμα τον όρο «κάταγμα υπερκόπωσης»).

Ένα λογικό ερώτημα που γεννάται είναι αν οι αθλητές, και ιδιαίτερα οι μπασκετμπολίστες, που είναι τόσο γυμνασμένοι και προσέχουν το σώμα και τη διατροφή τους, είναι δυνατόν να πάθουν υπερκόπωση. Τα όρια που η υπερπροπόνηση επιφέρει θετικά αποτελέσματα ή οδηγεί στην υπερκόπωση είναι ασαφή και διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Οι αθλητές συνήθως μπορούν να δεχθούν υψηλά επίπεδα έντασης για 3 εβδομάδες έως 1 μήνα, το μέγιστο. Επίσης, πρέπει να ληφθεί υπόψη η ψυχολογική φόρτιση της συμμετοχής σε σημαντικούς αγώνες (συχνά προκύπτουν ακόμη και 2-3 ντέρμπι σε μία εβδομάδα), η οποία επιβαρύνει τον αθλητή. Για το λόγο αυτό τα επίπεδα έντασης στην προπόνηση πρέπει να μειώνονται κάθε 3 έως 5 εβδομάδες. Απαιτείται, επίσης, σωστός συναισθηματικός χειρισμός του παίκτη. Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις αρχές, σχεδιάζονται και τα προγράμματα της θερινής προετοιμασίας.

Τα συμπτώματα της υπερκόπωσης υποχωρούν πλήρως μετά από μείωση της έντασης της προπόνησης ή την πλήρη ξεκούραση για ημέρες μέχρι και λίγες εβδομάδες, ανάλογα με τη βαρύτητα της περίπτωσης.

Η υπερκόπωση είναι μια σοβαρή κατάσταση και πρέπει να αντιμετωπίζεται με υπευθυνότητα τόσο από τους προπονητές, τους γυμναστές και φυσιοθεραπευτές κάθε ομάδας όσο και από τους ίδιους τους αθλητές.