Βρήκε την Ιθάκη του…

Ένα μεγάλο ρεκόρ καταρρίφθηκε χτες στο NBA, με τον Ντον Νέλσον να είναι πια ο πλέον πολυνίκης προπονητής στην ιστορία του NBA. Οι Γκόλντεν Στέιτ Ουόριορς κέρδισαν τους Μινεσότα Τίμπεργλουβς με 107-116 και ο Νέλσον έφτασε μετά από 31 σεζόν στους πάγκους το μαγικό αριθμό των 1333 νικών στην καριέρα του ως προπονητή, για να περάσει τον Λένι Ουίλκενς (1332) και να μείνει μόνος πρώτος στη λίστα.

Το ρεκόρ 1333-1060 που έχει αυτή τη στιγμή ο Νέλσον, τον φέρνει στην κορυφή της λίστας, σε μια πλούσια ζωή στα γήπεδα και μια ζηλευτή καριέρα ως παίκτης και ως προπονητής. Ο Ντον Νέλσον έχει ψηφιστεί ως ένας από τους 10 καλύτερους προπονητές στην ιστορία του NBA, έχει κατακτήσει 5 πρωταθλήματα ως παίκτης με τη φανέλα των Μπόστον Σέλτικς, ενώ τρεις χρονιές έχει αναδειχτεί και προπονητής της χρονιάς στο NBA. Πλέον βρίσκεται 48 ολόκληρα χρόνια στο μπασκετικό προσκήνιο, γράφοντας ιστορία με τη διάρκειά του, έχοντας παίξει ή προπονήσει 3.447 σε παιχνίδια του NBA!

Από το 1962 έως και το 1976 ήταν επαγγελματίας παίκτης, ενώ από το 1976 μέχρι και σήμερα (34 ολόκληρα χρόνια με 31 σεζόν) είναι προπονητής στο NBA. Μπάσκετ έπαιξε στους Σικάγο Ζέφιρς (πλέον Ουάσινγκτον Ουίζαρντς), τους Λος Άντζελες Λέικερς και, βέβαια, στους Μπόστον Σέλτικς.

Ως προπονητής έχει καθίσει κατά σειρά στον πάγκο των Μιλγουόκι Μπακς (1976-87), των Γκόλντεν Στέιτ Ουόριορς (1988-95), των Νιου Γιορκ Νικς (1995-96), των Ντάλας Μάβερικς (1997-2005) και ξανά των Ουόριορς (2006-σήμερα). Στους Μπακς ήταν και τζένεραλ μάνατζερ, φτιάχνοντας μια από τις καλύτερες ομάδες του NBA, η οποία δυστυχώς κάθε χρόνο αποκλειόταν στα πλέι οφς από τους Σέλτικς του Μπερντ ή τους Σίξερς του Dr.J. Το 1994 κάθισε στον πάγκο της Αμερικανικής εθνικής ομάδας (της λεγόμενης και Dream Team II) και την οδήγησε στο χρυσό μετάλλιο στο Μουντομπάσκετ του Τορόντο.

Όταν έφυγε για πρώτη φορά από τους Ουόριορς (κυρίως λόγω της τεράστιας κόντρας του με τον Κρις Ουέμπερ και των όσων αυτή δημιούργησε) πήγε στους Νικς, όπου «άντεξε» κάτι λιγότερο από μία σεζόν, αφού ήρθε σε κόντρα με διοίκηση και οπαδούς όταν επέμενε να δώσει με ανταλλαγή τον Πάτρικ Γιούιν, ώστε να μπορέσουν οι Νικς να υπογράψουν τον ανερχόμενο τότε ελεύθερο Σακίλ Ο’ Νιλ. Αυτό δεν έγινε δεκτό, όπως επίσης κανείς δεν είδε με καλό μάτι το γεγονός ότι ήθελε οι Νικς να παίζουν γρήγορο και επιθετικό μπάσκετ και όχι το… αργό στιλ με πολύ «ξύλο» που έπαιζαν με τον Πατ Ράιλι.

Αυτό τον έφερε στο Ντάλας και τους Μάβερικς, των οποίων άλλαξε την ιστορία. Τους πήρε ως μια από τις χειρότερες ομάδες στην ιστορία του NBA, στηρίχτηκε στον Μάικλ Φίνλεϊ, υπέγραψε τον Στιβ Νας και διάλεξε από το ντραφτ τον… παγκοσμίως άγνωστο Γερμανό Ντιρκ Νοβίτσκι (τον οποίο τότε προτίμησε από τον Πολ Πιρς), για να τους οδηγήσει σε 4 συνεχόμενες σεζόν (2000-04) με περισσότερες από 50 νίκες όταν αποχώρησε (έχοντας μάλιστα 42-22 το 2004-05 όταν έφυγε από προπονητής) για να αναλάβει μόνο χρέη τζένεραλ μάνατζερ.

Μάλιστα, η «δική» του ομάδα, με τον Έιβερι Τζόνσον (που αυτός επέλεξε ως προπονητή, αφού ήταν και τζένεραλ μάνατζερ) την αμέσως επόμενη σεζόν έφτασε στους τελικούς του NBA, όπου ηττήθηκε από το Μαϊάμι.

Κατά τη θητεία του στους Μάβερικς, ο Ντον Νέλσον ήταν εκείνος που εισήγαγε στο NBA και την άμυνα «hack-a-Shaq» προσπαθώντας να εκμεταλλευτεί την αδυναμία του Σακίλ στις βολές (σε σχέση με την κυριαρχία του στη ρακέτα). Πάντως, η πιο μεγάλη συμβολή του στο παγκόσμιο μπάσκετ ήταν η διορατική και επαναστατική φιλοσοφία που είχε για τα σχήματα της πεντάδας, το περίφημο «point forward», είδος φιλοσοφίας και σχήματος που πια χρησιμοποιεί και η… κουτσή Μαρία, αλλά το εισήγαγε ο Νέλσον πριν από… 34 χρόνια όταν ήταν στους Μπακς, χρησιμοποιώντας το παράλληλα σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του.

Ουσιαστικά πρόκειται για το σχήμα με έναν φόργουορντ που έχει ικανότητες πλέι μέικερ, απελευθερώνοντας έτσι τους γκαρντ της ομάδας (σκεφτείτε Μάτζικ Τζόνσον, Τόνι Κούκοτς, Τζον Τζόνσον, Λάρι Μπερντ, ΛεΜπρον Τζέιμς, Σκότι Πίπεν, αλλά και Τούρκογλου, Ντουράντ, Ιγκουοντάλα, ή στην Ευρώπη τον Ντέγιαν Μποντιρόγκα, ή τον δικό μας Θοδωρή Παπαλουκά). Παίκτες που έχουν το ύψος να παίζουν είτε στο «3» είτε στο «4», αλλά έχουν ικανότητες που τους κάνουν τους πραγματικούς πλέι μέικερ της ομάδας (με άλλους να παίζουν στον άσσο, άλλους όχι) δημιουργώντας έτσι τεράστια και συνεχή mismatches. Με τον point forward να έχει την μπάλα στα χέρια του, η επίθεση αποκτά μεγαλύτερη κίνηση και ταχύτητα επιτρέποντας στους γκαρντ της ομάδας να κινούνται χωρίς την μπάλα (γι’ αυτό άλλωστε ο point forward πρέπει να είναι άριστος πασέρ και ντριμπλέρ).

Αυτή είναι η μία παραλλαγή. Πέραν από την τοποθέτηση φόργουορντ στον άσο, υπάρχει και το ανάποδο, δηλαδή πλέι μέικερς να έχουν ρόλο φόργουορντ, σκοράροντας, κατεβάζοντας ριμπάουντ, μαρκάροντας τους φόργουορντ της αντίπαλης ομάδας, μπορώντας να βάλουν πλάτη τους αντιπάλους τους και πασάροντας σωστά. Χαρακτηριστικά παραδείγματα ο Όσκαρ Ρόμπερτσον και ο Τζέισον Κιντ, ενώ στην Ευρώπη το πιο κλασικό είναι, βεβαίως, ο Δημήτρης Διαμαντίδης.

Το σχήμα με τους… «τρεις κοντούς» όπως αρέσκονται να λένε λανθασμένα οι Έλληνες σπορκάστερ, λοιπόν, είναι εκείνο που εισήγαγε πρώτος ο Νέλσον, προσφέροντας στο μπάσκετ ένα από τα πιο ουσιώδη στοιχεία που έχει μέχρι και σήμερα, όσον αφορά τον τρόπο παιχνιδιού.

Ο Νέλσον το έπαιξε με τους Πολ Πρίσι (ή Μαρκί Τζόνσον), Σίντνεϊ Μόνκριφ, Γκρεγκ Χότζες (ή Ρίκι Πιρς) στους Μπακς, Μιτς Ρίτσμοντ, Τιμ Χάρνταγουεϊ, Σαρούνας Μαρτσουλιόνις στους Ουόριορς (παίζοντας μάλιστα χωρίς σέντερ, αφού στη ρακέτα είχε Κρις Μάλιν και Ροντ Χίγκινς, κάτι που επίσης άνοιξε το δρόμο για πολλούς μεγάλους προπονητές του σήμερα) και με διάφορα άλλα σχήματα.

Απαντώντας πώς εισήγαγε τη συγκεκριμένη καινοτομία είναι γλαφυρός: «Ποτέ μου δεν κατάλαβα γιατί οι παίκτες του 2.10 δεν θα μπορούσαν να ντριμπλάρουν και γιατί οι παίκτες του 1.75 δεν θα μπορούσαν να βάλουν πλάτη. Ποτέ δεν βρήκα το λόγο που αυτό θεωρείται δεδομένο. Έτσι έδινα σε όλους την ευκαιρία, τους έλεγα, αν μπορείς να ποστάρεις, θα ποστάρεις, αν μπορείς να ντριμπλάρεις, θα ντριμπλάρεις, ασχέτως του ύψους σου. Έτσι ξεκίνησε. Δεν έχεις πάντα τους καλύτερους ψηλούς. Συνήθως είχα backup ψηλούς. Πάντα θες τους καλύτερούς σου στο παρκέ. Όταν οι καλύτεροί σου είναι κοντοί, τότε παίζεις κοντό μπάσκετ, αλλιώς χάνεις!».

Ο Νέλσον ακόμη δεν έχει μπει στο Hall of Fame. Ο ίδιος λέει ότι δεν τον πειράζει, αφού θεωρεί πως δεν αξίζει, καθώς λέει ότι δεν έχει καταφέρει κάτι τόσο τρομερό ώστε να πρέπει να μπει. Όμως, ο Μάτζικ Τζόνσον διαφωνεί λέγοντας: «Είναι θρύλος. Είναι εκείνος που χρησιμοποίησε πρώτος τρεις γκαρντ μαζί στην πεντάδα και άνοιξε το δρόμο για όλους τους προπονητές του σήμερα. Αυτό και μόνο φτάνει».

Ο Νέλσον είναι μόλις ο ένας από τους δύο προπονητές (μαζί με τον Ουίλκενς) στην ιστορία, που έχουν περισσότερες από 250 νίκες με τρεις διαφορετικές ομάδες (540 με τους Μπακς, 396 με τους Ουόριορς και 339 με τους Μαβς), είναι 3ος σε σεζόν με περισσότερες από 50 νίκες (13 στην καριέρα του). Έχει το 3ο ρεκόρ στην ιστορία με 7 συνεχόμενους division titles (1980-87 στους Μπακς). Ως παίκτης είχε 10.3 πόντους και 4.9 ριμπάουντ σε 1.053 ματς, ενώ οι Σέλτικς απέσυραν τη φανέλα του το 1978, τιμώντας τον ως έναν από τους καλύτερους «έκτους παίκτες» στην ιστορία του NBA.

Όταν τον ρωτούν αν έχει μετανιώσει για κάτι, αναφέρει μόνο δύο πράγματα: που το 1983 δεν δέχτηκε να προπονήσει τους Σέλτικς και το 1994 τους Σπερς. Το 1983, ο Ρεντ Άουερμπαχ έψαχνε προπονητή για τους Σέλτικς και τον ρώτησε αν ενδιαφέρεται. Ο Νέλσον απάντησε «Θα ήταν ένα όνειρο ζωής που γίνεται πραγματικότητα για μένα. Αλλά ο Τζιμ Φιτζέραλντ (ιδιοκτήτης των Μπακς) μου έχει φερθεί πάρα πολύ καλά, δεν μπορώ να φύγω έτσι», αλλά πια λέει ότι θα έπρεπε να το έχει τολμήσει. Η ιστορία επαναλήφθηκε το 1994 όταν ο Γρκεγκ Πόποβιτς (τότε τζένεραλ μάνατζερ των Σπερς) του τηλεφώνησε και του είπε: «Μπορείς να σπάσεις το συμβόλαιό σου και να έρθεις;». Ο Νέλσον (που ήδη πλακωνόταν με τον Ουέμπερ) παρακάλεσε τους Ουόριορς, αλλά δεν τον άφησαν (για να τον διώξουν 4 μήνες μετά όταν οι Σπερς είχαν ήδη βρει προπονητή). Έτσι, έχει μείνει ως σήμερα χωρίς τίτλο: “Τι να κάνουμε; Δεν είμαστε όλοι τόσο τυχεροί ώστε να προπονούμε μια ομάδα πρωταθλητισμού. Κάποιος πρέπει να προπονήσει και τις ομάδες που πέρσι έκαναν 20 νίκες. Εγώ τέσσερις φορές στην καριέρα μου ανέλαβα ομάδα που την περασμένη χρονιά είχε κάνει 20 νίκες”.

Η τωρινή του ομάδα ήθελε όσο τίποτα να του χαρίσει το ρεκόρ φέτος. Ο Τουριάφ ήταν άρρωστος, αλλά έπαιξε παρόλα αυτά αψηφώντας τις συμβουλές των γιατρών. Ο Άντονι Τόλιβερ, που «ήρθε» από το NBDL (και έχει 14.8 πόντους, 7.9 ριμπάουντ με τον Νέλσον) είχε 34 πόντους και μετά αποκάλυψε: «Όταν ισοφάρισε τον Ουίλκενς μάς είπε ότι δεν έχει πρωτάθλημα ακόμα και το να κατάφερνε αυτό θα ήταν σαν ένας τίτλος γι’ αυτόν. Θέλαμε να το κάνουμε ξεχωριστό».

Ο επίλογος; Από τα χείλη του ίδιου: «Είναι τόσο όμορφο συναίσθημα. Αυτός είναι προφανώς ο λόγος που γίναμε προπονητές, για στιγμές σαν αυτή». Στιγμές όπως αυτή την Τετάρτη 7 Απριλίου του 2010, όταν ο Ντον Νέλσον, μετά από 34 χρόνια στους πάγκους βρήκε τη θέση του στο πάνθεον των προπονητών ως πρώτος σε νίκες ανάμεσά τους.