Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια και άσκηση

Η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) συνιστά μια κατάσταση στένωσης των αεραγωγών και αύξησης των αντιστάσεων του πνεύμονα. Αφορά κατά 85-90% καπνιστές και υπολογίζεται ότι παγκοσμίως πάσχουν από αυτήν δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι. Δεδομένης της παγκόσμιας επέκτασης του καπνίσματος και του γεγονότος ότι η ΧΑΠ αποτελεί την 6η αιτία θανάτου, δε θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες μάστιγες της εποχής μας. Μπορεί, όμως, η γυμναστική να βελτιώσει την κατάσταση σε ασθενείς με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια;

Η τυπική εικόνα ενός ατόμου που πάσχει από ΧΑΠ είναι: ένας καπνιστής, στην 6η-7η δεκαετία της ζωής, με χρόνιο παραγωγικό βήχα και δύσπνοια στην κόπωση.

Οι ασθενείς με ΧΑΠ σταματούν το περπάτημα λόγω κυρίως της δυσκολίας στην αναπνοή, ενώ δεν ανέχονται την ποδηλασία λόγω κατά 1/3 της δυσκολίας στην αναπνοή και κατά 2/3 αδυναμίας στα πόδια. Δεδομένου ότι πρόκειται για αναπνευστική πάθηση, είναι αναμενόμενη η δυσκολία στην αναπνοή. Πώς προκύπτει, όμως, η αδυναμία στα πόδια;

Στη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια παρατηρείται μυϊκή ατροφία, κυρίως σε αυτές που καλούμε μυϊκές ίνες τύπου Ι. Είναι αναμφίβολο ότι οι πάσχοντες από ΧΑΠ εμφανίζουν αδυναμία στους τετρακεφάλους μυς. Λόγω της δυσκολίας στην αναπνοή αυτά τα άτομα έχουν μειωμένη δραστηριότητα, κάτι που οδηγεί σε μυϊκή αδυναμία και ατροφία, η οποία με τη σειρά της μέσω παραγωγής γαλακτικού και διοξειδίου του άνθρακα επιτείνει τη δυσκολία της αναπνοής. Παρατηρούμε, λοιπόν, ότι οι ασθενείς της ΧΑΠ εμπλέκονται σε έναν φαύλο κύκλο δύσπνοιας και μυϊκής ατροφίας (ακόμα και αναπηρίας θα μπορούσαμε να πούμε) από τον οποίο είναι δύσκολο να ξεφύγουν δεδομένης της συνεχώς αυξανόμενης κόπωσης και αδυναμίας των κάτω άκρων.

Όσο σοβαρότερη είναι η νόσος, τόσο δυσκολότερη είναι και η ένταξη σε ένα πρόγραμμα άσκησης, ωστόσο έχει παρατηρηθεί ότι ασθενείς με ΧΑΠ είναι αρκετά ανενεργοί ακόμα και όταν δεν είναι πολύ βαριά η κατάστασή τους. Η αρχόμενη αδυναμία των τετρακεφάλων, επιπλέον, αποτελεί σημάδι κακής πρόγνωσης.

Ωστόσο, η άσκηση μπορεί να αναστρέψει εν μέρει την πορεία της αναπηρίας και θα πρέπει να αποτελεί σημαντικό κομμάτι της θεραπείας της χρόνιας αναπνευστικής πνευμονοπάθειας. Έχει φανεί, μάλιστα, ότι το ποσοστό βελτίωσης στην ικανότητα άσκησης είναι ανεξάρτητο της βαρύτητας της νόσου.

Συνεπώς, η αερόβια άσκηση είναι απαραίτητη. Τύποι άσκησης μπορεί να είναι το έντονο περπάτημα, το τζόκινγκ, το τρέξιμο, τα σκαλοπάτια, το κολύμπι, το ποδήλατο, το αερόμπικ στο γυμναστήριο. Λιγότερο (αφού η νόσος αφορά κατά κανόνα άτομα άνω των 65 ετών) συνιστώνται αθλήματα όπως μπάσκετ και ποδόσφαιρο, μπορούν όμως να ενταχθούν στο πρόγραμμα νέων καπνιστών για να επιβραδύνουν την πορεία της κατάστασης.

Θα πρέπει φυσικά να σημειώσουμε ότι βασικό στοιχείο για την πορεία της χρόνιας αναπνευστικής πνευμονοπάθειας είναι η άμεση διακοπή του καπνίσματος. Κανένα πρόγραμμα αποκατάστασης δεν μπορεί να είναι πλήρως αποτελεσματικό εάν ο κύριος επιβαρυντικός παράγοντας εξακολουθεί την καταστροφική δράση του.

Αντώνης Κουσούλης