Οστεοπόρωση

Τα οστά μας συνεχώς ανακατασκευάζονται. Η οστική αυτή ανακατασκευή περιλαμβάνει 2 αντίθετες συνιστώσες, τον οστικό σχηματισμό («χτίσιμο των οστών», όπου παράγεται και εναποτίθεται οστεοειδές το οποίο στη συνέχεια επιμεταλλώνεται) και την οστική απορρόφηση, όπου το οστό, αντίθετα, απορροφάται. Οποιαδήποτε μεταβολή στο ένα σκέλος της ανακατασκευής επιφέρει ανάλογης κατεύθυνσης μεταβολή στο άλλο σκέλος ώστε το ισοζύγιο του οστού να διατηρείται σταθερό. Στην οστεοπόρωση όμως δεν ισχύει η παραπάνω ισορροπία. Υπάρχει αύξηση της οστικής απορρόφησης ή μείωση του οστικού σχηματισμού ή και τα δύο, με αποτέλεσμα τη μείωση της οστικής μάζας η οποία συνδυάζεται με ανεπάρκεια της αρχιτεκτονικής του οστού και την πρόκληση καταγμάτων.

Τα αίτια της οστεοπόρωσης είναι συνήθως το γήρας (μετά τα 70-75 έτη και στους άνδρες και στις γυναίκες) και η μετεμμηνοπαυσιακή περίοδος (σε γυναίκες άνω των 45-50 ετών) αλλά υπάρχουν και άλλα αίτια όπως ενδοκρινικές νόσοι (π.χ., υπογοναδισμός, νόσος Cushing), νεοπλάσματα (όπως το πολλαπλούν μυέλωμα, οι λευχαιμίες), νοσήματα πεπτικού συστήματος, η ακινησία και φάρμακα όπως τα κορτικοειδή, αντιεπιληπτικά, ηπαρίνη, θυροξίνη και τα κυτταροκαταστατικά.

Κύριο σύμπτωμα της οστεοπόρωσης είναι ο οξύς πόνος λόγω των καταγμάτων ή ο χρόνιος πόνος από παραμόρφωση των σπονδύλων και συνεπώς αλλαγή της στατικής της σπονδυλικής στήλης.

Σε ήδη εγκατεστημένη οστεοπόρωση χορηγείται φαρμακευτική θεραπεία ενώ για την πρόληψή της προτείνονται τα εξής:

1. φυσική άσκηση
2. αποφυγή οινοπνευματωδών, καπνίσματος, καφέ και καθημερινών γευμάτων πλούσιων σε λεύκωμα
3. αποφυγή των φαρμάκων που μπορούν να προκαλέσουν οστεοπόρωση
4. αύξηση του σωματικού βάρους αν υπολείπεται
5. έγκαιρη αντιμετώπιση των νοσημάτων που μπορούν να προκαλέσουν οστεοπόρωση

ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ

Η φυσική άσκηση παίζει σημαντικό ρόλο στην πρόληψη της οστεοπόρωσης ιδιαίτερα μέχρι την εφηβεία καθώς αυξάνει την οστική πυκνότητα. Στην ενηλικίωση διατηρεί την οστική πυκνότητα, μειώνει το ρυθμό απώλειάς της, αυξάνει τη μυική δύναμη και την ευκαμψία και διορθώνει τη στάση και την ισορροπία άρα προλαμβάνει και τα κατάγματα.

Οι ασκήσεις που συνιστώνται για την πρόληψη της οστεοπόρωσης είναι ασκήσεις που υπερφορτίζουν τα οστά, δηλαδή ασκήσεις με τις οποίες στα οστά ασκούνται δυνάμεις. Τέτοιες ασκήσεις είναι αυτές που μεταφέρουν το βάρος σώματος, όπως το τρέξιμο, το γρήγορο περπάτημα, το σχοινάκι, ο χορός, τα βάρη, τα ομαδικά παιχνίδια όπως το μπάσκετ, το βόλλεϊ και το τέννις.

Αντίθετα, η κολύμβηση δεν είναι ευεγερτική για την υπερφόρτιση του οστού καθώς στο νερό το βάρος σώματος δεν ασκεί δυνάμεις στα οστά. Ωστόσο, κάνει καλό στη μυική δύναμη και την ευκαμψία. Το pilates βοηθάει επίσης στη μυική δύναμη και την ισορροπία άρα και στην πρόληψη των πτώσεων.

Σε περίπτωση που ήδη το άτομο έχει κατάγματα πρέπει να προσέχει να μην κάνει μεγάλου εύρους και απότομες κινήσεις, ενώ καλό θα είναι πριν ξεκινήσει κάποιο πρόγραμμα ασκήσεων να συμβουλευτεί τον γιατρό ή τον φυσικοθεραπευτή του ώστε να εξατομικευτούν οι ασκήσεις ανάλογα με τις ανάγκες του εκάστοτε προσώπου.

Γενικά είναι σημαντικό να ξεκινάμε όχι με έντονη άσκηση και να ενδυναμώνουμε σταδιακά και όχι απότομα. Επίσης να δίνουμε έμφαση σε ασκήσεις αντοχής και όχι μεγάλης έντασης.

Και να μην ξεχνάμε ότι η άσκηση κάνει γενικότερα καλό στη λειτουργία της καρδιάς και του αναπνευστικού συστήματος και βεβαίως βελτιώνει την ποιότητα ζωής, αφενός λόγω προαγωγής της υγείας και αφετέρου γιατί τα άτομα μπορούν να δημιουργήσουν κοινωνικούς δεσμούς στις συνεδρίες.

Φωτεινή Κουσαθανά, ιατρός