Τζιμ Θορπ: Ο «μεγαλύτερος αθλητής στον κόσμο» έπαιξε επαγγελματικό μπάσκετ!

Τι σχέση μπορεί να έχει ο θρυλικός Τζιμ Θορπ με το μπάσκετ; Ως το 2005… καμία. Τότε, εντελώς τυχαία αποκαλύφθηκε ότι ο Θορπ έπαιξε για 2 χρόνια επαγγελματικό μπάσκετ. Ένας από τους μεγαλύτερους αθλητές όλων των εποχών, ο Θορπ ψηφίστηκε το 1950 ως ο «μεγαλύτερος αθλητής» της πρώτης πεντηκονταετίας του περασμένου αιώνα και το 1999 από το Associated Press ως ο 3ος καλύτερος αθλητής του προηγούμενου αιώνα, πίσω από τον Μπέιμπ Ρουθ και τον Μάικλ Τζόρνταν.

Η ιστορία του μοιάζει με παραμύθι, που είχε λυπημένο τέλος στον θάνατό του, αλλά μάλλον πρόσφερε την κάθαρση που χρειάζονταν οι… θεατές 30 χρόνια αργότερα. Ο Θορπ θεωρείται από πολλούς ένας από τους πιο πλήρεις αθλητές όλων των εποχών, καθώς είχε πρωταγωνιστήσει σε πολλά αθλήματα, από τον στίβο ως το ράγκμπι και από τον… χορό ως το μπέιζμπολ!

Ο Θορπ γεννήθηκε στην Οκλαχόμα πιθανότατα το 1888, με επικρατέστερη ημερομηνία γέννησης τις 28 Μαΐου (δεν βρέθηκε πιστοποιητικό γέννησης). Είναι μισός Καυκάσιος και μισός Ινδιάνος, αφού και οι δύο γονείς του είχαν Ινδιάνα μητέρα και λευκό πατέρα. Μεγάλωσε ως Ινδιάνος με το όνομα Wa-Tho-Huk, που σημαίνει «Λαμπερό Μονοπάτι», ενώ παράλληλα ήταν και καθολικός, αφού η μητέρα του ήταν καθολική.

Στην παιδική του ηλικία είχε πολλές δυσκολίες, ο δίδυμος αδερφός του πέθανε σε ηλικία 9 ετών, η μητέρα του όταν ήταν 11 και όλα αυτά δημιούργησαν πολλά προβλήματα στο σχολείο και στην πειθαρχία του, ενώ σε ηλικία 16 ετών έχασε και τον πατέρα του.

Η πρώτη επαφή με τον αθλητισμό

Ο Θορπ πρωτοασχολήθηκε με τον αθλητισμό όταν, ενώ φοιτούσε στο Λύκειο Καρλάιλ το 1907, περνούσε έξω από το γήπεδο στίβου, είδε τους αθλητές να κάνουν άλμα εις ύψος και τους κέρδισε κάνοντας 1.75 χωρίς καν να βγάλει τα πολιτικά ρούχα και παπούτσια που φορούσε.

Από τότε άρχισε η σύνδεσή του με τον αθλητισμό, με τον Θορπ να παίζει αμερικάνικο ράγκμπι, μπέιζμπολ, λακρός, αλλά να κάνει και χορό, στον οποίο το 1912 κέρδισε το δια-κολεγιακό πρωτάθλημα!

Αμέσως έγινε το αστέρι του σχολείου στον στίβο και ο Ποπ Ουόρνερ, προπονητής του σχολείου σε στίβο και ράγκμπι, δεν ήθελε να τον αφήσει να παίξει ράγκμπι μήπως και χτυπήσει. Ο Θορπ τον έπεισε να λάβει μέρος σε μια προπόνηση και ο Ουόρνερ σκέφτηκε ότι πολύ εύκολα θα τον σταματούσαν οι αμυντικοί και θα τα παρατούσε.

Όμως, οι μαρτυρίες από την πρώτη προπόνηση δείχνουν πόσο έξω είχε πέσει ο μεγάλος αυτός προπονητής: «Ο Θορπ πέρασε όλη την άμυνα όχι μία, αλλά δύο φορές. Μετά πήγε στον Ουόρνερ, του έδωσε την μπάλα και είπε ‘κανένας δεν θα ρίξει κάτω τον Τζιμ’».

Το 1911 στο κολέγιο ήταν το μεγάλο αστέρι της χώρας στο ράγκμπι με το Καρλάιλ, κερδίζοντας μάλιστα με 18-15 το μεγάλο Χάρβαρντ, βάζοντας και τους 18 πόντους της ομάδας του. Το Καρλάιλ είχε 11-1 εκείνη τη σεζόν και 27-6 το 1912, με τον Θορπ να φτάνει στο σημείο να βάζει γκολ διανύοντας με την μπάλα τις 97 από τις 100 γιάρδες του γηπέδου και περνώντας όποιον έβρισκε μπροστά του (σε ματς εναντίον της κολεγιακής ομάδας του στρατού)! Προφανώς, και το 1911 και το 1912 ήταν all-American.

Κυριαρχώντας στους Ολυμπιακούς Αγώνες

Παράλληλα με το ράγκμπι, που ήταν το αγαπημένο του, ο Θορπ κατέβαινε αραιά και πού και σε αγώνες στίβου. Την άνοιξη του 1912 αποφάσισε να ξεκινήσει προπόνηση για τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Αρχικά προπονούταν μόνο στα άλματα, τα εμπόδια και την σφαίρα, αλλά όσο πλησίαζε το καλοκαίρι άρχισε να κάνει και ακόντιο, δίσκο, σφύρα, άλμα επί κοντώ.

Στα αμερικάνικα trials για τους Ολυμπιακούς, ο Θορπ μπήκε σε πένταθλο και δέκαθλο. Κέρδισε πολύ εύκολα το πένταθλο και μπήκε στην ομάδα, ενώ για το δέκαθλο δεν έγιναν trials, καθώς οι συμμετοχές ήταν ελάχιστες.

Οι επιδόσεις του πριν τους Αγώνες ήταν 10 δευτερόλεπτα στις 100 γιάρδες (91 μέτρα), 21.8 στις 220 γιάρδες (201 μέτρα), 4:35 στο μίλι (1,6 χιλιόμετρα), 15 δευτερόλεπτα στις 120 γιάρδες με εμπόδια (110 μέτρα), 1:57 στις 880 γιάρδες (807 μέτρα), 1.96 μέτρα στο ύψος και 7.20 μέτρα στο μήκος.

Στους Ολυμπιακούς της Σουηδίας το 1912 αγωνίστηκε σε πένταθλο, δέκαθλο, άλμα εις μήκος και άλμα εις ύψος. Το αποτέλεσμα φοβερό: βγήκε 4ος στο άλμα εις ύψος, 7ος στο άλμα εις μήκος, ενώ κέρδισε με ευκολία το πένταθλο και το δέκαθλο.

Στο πένταθλο κέρδισε τα 4 από τα 5 αγωνίσματα και ήταν 3ος στο ακόντιο, ενώ στο δέκαθλο κέρδισε τα 4 από τα 10 και ήταν μέσα στην πρώτη τετράδα και στα 6 άλλα! Έκανε τρομερό παγκόσμιο ρεκόρ στο δέκαθλο με 8.413 πόντους, το οποίο παρέμεινε ακατάρριπτο για τα επόμενα 15 χρόνια. Μέχρι και σήμερα η βαθμολογία του Θορπ είναι καλύτερη από το ρεκόρ Ωκεανίας και το ρεκόρ Αφρικής! Η διαφορά του από τον δεύτερο στο δέκαθλο στους Αγώνες ήταν μεγαλύτερη από 700 πόντους!

Η απονομή τότε γινόταν στο τέλος των Αγώνων, με τον Θορπ να παίρνει δύο χρυσά μετάλλια, αλλά και ειδικά βραβεία από τον Βασιλιά της Σουηδίας Γουστάβο τον 5ο και τον Τσάρο Νικόλαο τον 2ο της Ρωσίας, για κάθε ένα από τα δύο αγωνίσματα που κέρδισε. Στην απονομή ο Βασιλιάς Γουστάβος ο 5ος είπε στον Θορπ: «Εσύ, κύριε, είσαι ο μεγαλύτερος αθλητής στον κόσμο» με τον Θορπ να απαντά «Ευχαριστώ, Βασιλιά».

Η επιστροφή στις Η.Π.Α. επεφύλασσε άλλη μια τιμή για τον Θορπ, τον οποίο παρέλασαν τιμητικά στους δρόμους του Μπρόντγουεϊ στη Νέα Υόρκη με χιλιάδες κόσμου να τον αποθεώνει. Ο ίδιος είπε για τη στιγμή: «Άκουσα ανθρώπους να φωνάζουν το όνομά μου και δεν καταλάβαινα πώς ένας τύπος μπορούσε να έχει τόσο πολλούς φίλους».

Αμφισβήτηση και αποκαθήλωση

Η συνέχεια δεν ήταν καλή, καθώς το 1913 αρκετές εφημερίδες στις Η.Π.Α. άρχισαν να δημοσιεύουν ότι ο Θορπ είχε αγωνιστεί σε ματς μπέιζμπολ ως ημιεπαγγελματίας πριν τους Ολυμπιακούς του 1912. Οι κανόνες τότε ήταν αυστηροί και δεν επέτρεπαν σε όσους είχαν πάρει οποιουδήποτε είδους χρήματα από τον αθλητισμό να αγωνιστούν στους Ολυμπιακούς.

Αποκαλύφθηκε ότι ο απένταρος Θορπ είχε αγωνιστεί το 1909 και το 1910 σε αγώνες μπέιζμπολ για 2 δολάρια το ματς (λιγότερο από 50 δολάρια σε σημερινή αξία)! Το όλο θέμα φέρεται να ξεκίνησε εξαιτίας του ρατσισμού που υπήρχε εκείνη την εποχή προς τους Ινδιάνους (ως το 1924 δεν είχαν αναγνωριστεί όλοι ως Αμερικανοί πολίτες). Με τον τρόπο αυτόν θέλησαν να πλήξουν τον Θορπ, κάτι που κατάφεραν.

Η αμερικάνικη Επιτροπή Ερασιτεχνικού Αθλητισμού ζήτησε από την Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή να ακυρώσει τα μετάλλια του Θορπ στους Ολυμπιακούς του 1912, κάτι που έγινε, παρότι ο Θορπ έστειλε επιστολή στην ΕΕΑ λέγοντας ότι: «ελπίζω να με συγχωρέσετε, ήμουν ένα απλό Ινδιανόπουλο που δεν ήξερε από αυτά τα πράγματα. Δεν ήξερα ότι έκανα κάτι κακό, εξάλλου το έκαναν και τόσοι άλλοι παίκτες κολεγίων, απλώς εκείνοι άλλαζαν τα ονόματά τους».

Βεβαίως, αυτό που έγραφε ο Θορπ ήταν αλήθεια, ήταν χαρακτηριστικό της εποχής πολλοί αθλητές κολεγίων να παίζουν τα καλοκαίρια επαγγελματικά, αλλά χρησιμοποιώντας ψεύτικα ονόματα και όχι τα δικά τους, κάτι που ο Θορπ δεν έκανε.

Η ΔΟΕ αφαίρεσε με ομόφωνη απόφαση τα δύο χρυσά μετάλλια του Θορπ, με το χρυσό στο δέκαθλο να πηγαίνει στον Σουηδό Χούγκο Βισλάντερ και το χρυσό στο πένταθλο στον Νορβηγό Φέρντιναντ Μπίε. Ο Βισλάντερ δεν δέχτηκε ποτέ το χρυσό μετάλλιο, ενώ ο Μπίε πάντα έλεγε ότι ο Θορπ ήταν ο νικητής και όχι αυτός. Η απόφαση, πάντως, ήταν παράνομη, καθώς οι κανονισμοί ορίζουν ότι η αφαίρεση των μεταλλίων για τον συγκεκριμένο λόγο μπορεί να γίνει μόνο τις 30 επόμενες ημέρες από τη λήξη των Αγώνων, ενώ στην περίπτωση του Θορπ έγινε περισσότερους από 6 μήνες αργότερα.

Επαγγελματίας ως τα 41…

Ο Θορπ πέρασε τα επόμενα 16 χρόνια παίζοντας επαγγελματικό μπέιζμπολ, αλλά και επαγγελματικό ράγκμπι. Ήταν μια διασημότητα σε όλο τον κόσμο, με απίστευτη προσέλευση κόσμου όπου πήγαινε. Η ομάδα του στο μπέιζμπολ έκανε παγκόσμιο τουρ και ο Θορπ συναντήθηκε με τον Πάπα, τον Αιγύπτιο αντιβασιλέα, έπαιξε για τον Βασιλιά Γεώργιο τον 5ο στο Λονδίνο μπροστά σε 20.000 κόσμου, ενώ πάλεψε στο Κολοσσαίο μαζί με έναν αντίπαλό του (παίκτη του μπέιζμπολ) για μια μίνι ταινία.

Μπέιζμπολ έπαιξε ως το 1922, ενώ αμερικάνικο ράγκμπι ως το 1929 σε ηλικία 41 ετών! Μέχρι και το 1923 ήταν στην καλύτερη ομάδα του πρωταθλήματος. Ήταν ο πρώτος πρόεδρος της APFA (Ομοσπονδίας του Επαγγελματικού Ράγκμπι, γνωστή πια ως NFL).

Το τέλος μέσα στην φτώχεια…

Πάντα καλόκαρδος, βοηθούσε όσους είχαν πρόβλημα, με αποτέλεσμα να πέσει θύμα εκμετάλλευσης πολλές φορές στη ζωή του. Πέθανε το 1953, πάμφτωχος, από έμφραγμα, σε ηλικία 65 ετών. Μάλιστα, τα τελευταία χρόνια της ζωής του ζούσε από ελεημοσύνες, καθώς δεν είχε καθόλου χρήματα όταν δεν μπορούσε πια να βρει δουλειά. Μετά την αποχώρησή του από τον αθλητισμό δούλεψε ως μπράβος, σεκιουριτάς, σκαφτιάς, πεζοναύτης και όπου αλλού μπορεί κανείς να φανταστεί. Το 1950 εισήχθη στο νοσοκομείο με καρκίνο στο χείλος, με τα έξοδα να πληρώνονται από ελεημοσύνες.

Προς τιμήν του…

Η ζωή του έγινε ταινία το 1951 με πρωταγωνιστή τον Μπαρτ Λάνκαστερ, με τον τίτλο «Τζιμ Θορπ – all American», ενώ το 1931 η MGM πήρε τα δικαιώματα για ταινία γύρω από τη ζωή του για 1.500 δολάρια, ταινία στην οποία υπάρχει υλικό και από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1912. Η ταινία λεγόταν «Ο άντρας από Χαλκό».

Το 1950 ο Θορπ ψηφίστηκε ως ο «μεγαλύτερος αθλητής» της πρώτης πεντηκονταετίας του περασμένου αιώνα από 400 δημοσιογράφους στις Η.Π.Α., αλλά και ο «καλύτερος αθλητής ράγκμπι στην ιστορία των Η.Π.Α.». Το 1963 μπήκε στο Hall of Fame του αμερικάνικου ράγκμπι, ενώ η 16η Απριλίου του 1973 ορίστηκε ως «Ημέρα Τζιμ Θορπ» από τον τότε πρόεδρο Νίξον για να μάθει όλο το έθνος για την ιστορία του τεράστιου αυτού θρύλου. Το 1999 ψηφίστηκε από το Associated Press ως ο 3ος αθλητής του προηγούμενου αιώνα, ενώ το ESPN τον κατέταξε 7ο.

Μετά το θάνατό του, ο κυβερνήτης της Οκλαχόμα αρνήθηκε να φτιάξει μνημείο προς τιμήν του, οπότε η τελευταία του γυναίκα έκλεισε συμφωνία με δύο πόλεις της Πενσιλβάνια, οι οποίες αγόρασαν τα οστά του Θορπ, έφτιαξαν ένα μνημείο προς τιμήν του, ενώθηκαν και πλέον υπάρχουν με την ονομασία… Τζιμ Θορπ. Ο Θορπ δεν είχε πάει ποτέ στη ζωή του εκεί.

Το μνημείο έχει τον τάφο του, δύο αγάλματα προς τιμήν του και αρκετές πληροφορίες για τη ζωή του, ενώ είναι φτιαγμένο πάνω σε χώμα από τη γενέτειρά του και από το γήπεδο όπου κέρδισε τα δύο χρυσά Ολυμπιακά μετάλλια. Πάνω στο μνημείο αναγράφεται η ρήση του Βασιλειά Γουστάβου του 5ου: «Εσύ, κύριε, είσαι ο μεγαλύτερος αθλητής στον κόσμο». Το 2010 ο γιος του Θορπ, Τζακ, ξεκίνησε δικαστικό αγώνα για να επιστραφούν τα οστά στην Οκλαχόμα, στη γενέτειρα του Τζιμ Θορπ.

Αποκατάσταση των Ολυμπιακών χρυσών

Ίσως η μεγαλύτερη στιγμή για την οικογένεια Θορπ, και η στιγμή που ανέφερα στον πρόλογο ότι αποτελεί την… κάθαρση για τον θεατή, είναι όταν το 1982 η ΔΟΕ αναγνώρισε το λάθος της και αποκατέστησε τη μνήμη του Θορπ, επιστρέφοντάς του τα δύο χρυσά μετάλλια. Εξέτασε την παράβαση των κανονισμών στην αποκαθήλωση του Θορπ και δέχτηκε την αίτηση του «Jim Thorpe Foundation» που είχε πια την υποστήριξη του αμερικάνικού Κονγκρέσου.

Το περίεργο της υπόθεσης είναι ότι στη ΔΟΕ δεν θέλησαν να αφαιρέσουν τα χρυσά από τον Βισλάντερ και τον Μπίε, οπότε στις λίστες με τα χρυσά και οι δύο αθλητές αναφέρονται μαζί ως νικητές. Πάντως, και οι δύο δεν δέχτηκαν ποτέ ότι κέρδισαν τον Θορπ. Τα δύο χρυσά μετάλλια του Θορπ αρχικά φυλάσσονταν σε μουσεία, αλλά εκλάπησαν και πλέον έχουν χαθεί.

Και… επαγγελματικό μπάσκετ!

Και πού κολλάει το μπάσκετ σε όλα αυτά; Μέχρι το 2005 πουθενά. Ακόμη και οι πιο φανατικοί βιογράφοι του Θορπ δεν ήξεραν ότι είχε καριέρα στο μπάσκετ. Το 2005, ένας άντρας στο Τζέιμσταουν κέρδισε ένα παλιό βιβλίο για τον Τζέσε Τζέιμς σε πλειστηριασμό. Όταν πήρε το βιβλίο στα χέρια του, μέσα του βρήκε δύο εισιτήρια για αγώνα μπάσκετ.

Τα εισιτήρια έγραφαν: «Basketball: Clothes shop versus Jim Thorpe and his famous Indians, Tuesday, March 1st, 1927».

Τα νέα προφανώς και σόκαραν, καθώς μιλάμε για έναν από τους μεγαλύτερους αθλητές στην ιστορία των Η.Π.Α., για τον οποίο κανείς δεν είχε καταγράψει για περισσότερα από 50 χρόνια μετά τον θάνατό του την μπασκετική του καριέρα.

Μετά την ανακάλυψη των δύο εισιτηρίων αποδείχτηκε ότι ο Θορπ έπαιζε για 2 χρόνια επαγγελματικά μπάσκετ, κάνοντας περιοδεία με τους «World Famous Indians» την περίοδο 1927-29, δηλαδή 39-41 ετών! Έπαιζε μπάσκετ σε μικρές πόλεις των Η.Π.Α. εναντίον των τοπικών ομάδων, βοηθώντας τους φίλους του στην ομάδα των «World Famous Indians» να βγάλουν χρήματα.

Το μπάσκετ έχει να καυχιέται ότι τελικά «κέρδισε» άλλον έναν από τους μεγαλύτερους αθλητές στην ιστορία του κόσμου, έστω και στο λυκόφως της καριέρας του…

Νίκος Κουσούλης