Ντον Μπαρκσντέιλ: μια τελευταία νίκη

Φέτος, στο Hall of Fame θα μπουν και πάλι αρκετοί μεγάλοι αθλητές (και όχι μόνο). Ανάμεσά τους κι ένας που ελάχιστοι γνωρίζουν, αλλά η σημασία του για το παιχνίδι είναι τεράστια. Μπορεί ο Ντον Μπαρκσντέιλ να έπαιζε μπάσκετ 60 χρόνια πριν, αλλά φέτος (σ.σ. 2012), 19 χρόνια μετά το θάνατό του, το μπάσκετ θα κάνει αυτό που όφειλε, θα τον τιμήσει βάζοντάς τον στο πάνθεον μαζί με τους καλύτερους όλων των εποχών.

Η ιστορία των πρώτων μαύρων που έπαιξαν ποτέ στο NBA είναι γνωστή, την έχουμε πει παλιότερα. Όμως, ο Μπαρκσντέιλ έχει τρεις δικές του πρωτιές, εξίσου σημαντικές. Είναι ο 1ος μαύρος παίκτης που έπαιξε ποτέ στην εθνική Η.Π.Α., είναι ο 1ος μαύρος παίκτης που έγινε ποτέ All-American, αλλά και ο 1ος μαύρος παίκτης στην ιστορία που έπαιξε σε all-star game του NBA. Όχι και μικρό πράγμα για τον «πιο χαμογελαστό παίκτη που έχω δει ποτέ», όπως τον περιγράφει ο Μπομπ Κούζι, στενός του φίλος από την κοινή τους θητεία στους Μπόστον Σέλτικς.

Όμως, δεν ήταν όλα ρόδινα για τον Μπαρκσντέιλ, εννοείται. Η αμερικανική εθνική ομάδα του 1948 ήταν η πρώτη μετά το 1936 στην πρεμιέρα του μπάσκετ στους Αγώνες. Το 1940 και το 1944 ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος δεν επέτρεψε ψευδαισθήσεις Ολυμπιακών Αγώνων, έτσι το 1948 ο κόσμος δοκίμαζε ένα νέο ξεκίνημα. Κι εκεί, ανάμεσα σε μόνο λευκούς συμπαίκτες βρισκόταν και ο Μπαρκσντέιλ.

Στο πρώτο διπλό επίδειξης στο Λέξινγκτον λίγο μετά την έναρξη της προετοιμασίας, κατά τη διάρκεια ενός τάιμ άουτ, ένα μπουκάλι έγινε το κέντρο της προσοχής όλων. Άρχισε να περνά από χέρι σε χέρι, μάλλον από λευκό χέρι σε λευκό χέρι, μέχρι που έφτασε στα χέρια του Μπαρκσντέιλ. Εκείνος, μηχανικά, ήπιε μια γουλιά και άπλωσε το χέρι του με το μπουκάλι δίπλα, στον Γκόρντον «Σόρτι» Κάρπεντερ, έναν φόργουορντ από το Άρκανσας.

«Όταν το έδωσε δίπλα, όλο το γήπεδο σταμάτησε να ανασαίνει, υπήρξε νεκρική σιγή». Όμως, ο Κάρπεντερ δεν δίστασε καν. Ήπιε μερικές γουλιές και έφυγε για το παρκέ.

«Αν αυτός ο τύπος είχε γυρίσει την πλάτη, τότε τα πράγματα θα ήταν πολύ δύσκολα. Όταν ο πατέρας μου είδε τον συμπαίκτη του να αρπάζει το μπουκάλι και απλώς να πίνει μετά από αυτόν, ένιωσε πραγματικά καλά. Συνήθιζε να λέει αυτή την ιστορία πολύ συχνά», θυμάται ο γιος του, Ντέρεκ Μπαρκσντέιλ, που θα δεχτεί εκ μέρους του πατέρα του την είσοδο στο Hall of Fame.

Βέβαια, εκτός παρκέ τα πράγματα δεν ήταν τόσο εύκολα. Ο Μπαρκσντέιλ δεν έμενε μαζί με την υπόλοιπη ομάδα στο Λέξινγκτον κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας, καθώς είχε δεχτεί απειλές κατά της ζωής του. Έτσι, έμενε σε μυστική τοποθεσία, για να μην τον σκοτώσουν!

Ο Μπαρκσντέιλ ήταν καταπληκτικός στο AAU (το ερασιτεχνικό πρωτάθλημα της εποχής) και γι’ αυτό επιλέχθηκε για τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Αλλά όχι τόσο απλά. Μπορεί να είχε έναν τεράστιο υποστηρικτή, τον Φρεντ Μαγκιόρα (μέλος της αμερικανικής Ολυμπιακής Επιτροπής) αλλά έπρεπε να δώσει τεράστια μάχη. Όταν ο Μαγκιόρα είπε στην Επιτροπή να βάλουν τον Μπαρκσντέιλ στην εθνική ομάδα η απάντηση ήταν «Για κανένα λόγο, κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να γίνει ποτέ». Κι όμως, ο Μαγκιόρα το πέτυχε γιατί όπως είπε ο Μπαρκσντέιλ «ο τύπος πάλευε, πάλευε και πάλευε και νομίζω ότι όταν ο Ομάρ Μπράουνινγκ των Φίλιπς 66ερς είπε ‘αυτός ο κερατάς είναι ο καλύτερος παίκτης στη χώρα πίσω από τον Μπομπ Κέρλαντ (σ.σ. ο παίκτης για τον οποίο δημιουργήθηκε το goaltending ως κανονισμός), δεν μπορούμε να τον αγνοήσουμε’, τότε με επέλεξαν. Αλλά ο Μαγκιόρα είχε περάσει από κόλαση, χρειάστηκε να ζητήσει κάθε χάρη που του χρωστούσαν».

Ο Μπαρκσντέιλ ήταν 3ος σκόρερ της εθνικής Η.Π.Α. στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1948, Αγώνες στους οποίους οι Η.Π.Α. πήραν το χρυσό αήττητες. Κατά τη διάρκεια της θητείας του στις Η.Π.Α. ήταν κι ένας από τους πρώτους λόγους που ο Άντολφ Ραπ άρχισε να έρχεται στην… από εδώ πλευρά, καθότι ήταν γνωστός ρατσιστής. Εξάλλου έπρεπε να περάσουν περισσότερα από 20 χρόνια από το 1948 για να πάρει ο Ραπ μαύρο παίκτη στους Wildcats…

«Όταν πρωτοπήγα στην ομάδα, μπορώ να πω ότι ο Άντολφ Ραπ ήταν ρατσιστής. Αλλά όταν τελείωσαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες, θα έλεγα ότι είχε κάνει μεγάλα βήματα για να ξεπεράσει μεγάλο μέρος του ρατσισμού του, και είχε ήδη αρχίσει να καταλαβαίνει στο μυαλό του ότι τα πράγματα δεν ήταν ακριβώς όπως νόμιζε ότι ήταν», είχε πει ο Μπαρκσντέιλ για τον Ραπ σε μια συνέντευξή του.

Επιστρέφοντας στις Η.Π.Α. έπαιξε ξανά στο AAU για να μπει στο NBA, ρούκι στα 28 του, το 1951-52 στους Μπάλτιμορ Μπούλετς. Στην πρώτη του σεζόν είχε 12.6 πόντους και 9.7 ριμπάουντ ως ρούκι, ενώ στη δεύτερη είχε 13.8 πόντους, 9.2 ριμπάουντ και 2.6 ασίστ, για να επιλεγεί στο all-star game του NBA.

Την επόμενη χρονιά μετεγγράφηκε στους Μπόστον Σέλτικς. «Κατέφτασε στη Βοστόνη οδηγώντας ένα κάμπριο αυτοκίνητο κι έχοντας από μία κοπέλα σε κάθε χέρι», θυμάται ο Μπομπ Κούζι.

Μαζί έπαιξαν για δύο χρόνια. Για τον Κούζι, ο χρόνος που πέρασε με τον Μπαρκσντέιλ ήταν αποκαλυπτικός: «Ως παίκτης ήταν μια ματιά στο μέλλον. Εμείς πήραμε στο ντραφτ τον Τσακ Κούπερ, τον πρώτο μαύρο αθλητή, το 1950. Όμως, ο Τσακ έπαιζε μπάσκετ σαν λευκός. Ο Ντον ήταν η πρώτη ματιά σε αυτό που θα ακολουθούσε, όσον αφορά στις τρομερές αθλητικές ικανότητες των μαύρων αθλητών. Ο Ντον είχε απίστευτο άλμα. Έμενε στον αέρα για πάντα. Ήταν γρήγορος. Είχε εκρηκτικότητα. Ως πλέι μέικερ που ψάχνει πάντα για στόχους που θα αποφέρουν στην ομάδα θετικά αποτελέσματα, αυτό μου πρόσφερε ο Ντον με την ταχύτητα και την εκρηκτικότητά του».

Ο Κουζί θυμάται ότι τα όσα έζησε να γίνονται κατά του Κούπερ και του Μπαρκσντέιλ από λευκούς ρατσιστές «με έκαναν να ντρέπομαι που είμαι λευκός». Όμως, ο Μπαρκσντέιλ δεν ήταν σαν τον Μπιλ Ράσελ, ο Ράσελ ήταν απίστευτα σκληρός απέναντι στον ρατσισμό δημόσια, δεν ανεχόταν τίποτα. Ο Μπαρκσντέιλ, απ’ την άλλη, «ως άτομο ήταν αναζωογονητικός. Αγαπούσε τη ζωή πάρα πολύ. Δεν τον ενδιέφερε ο ρατσισμός, τουλάχιστον δεν έδειχνε να ασχολείται. Δεν τον ένοιαζε αν ήμασταν λευκοί, τίποτα. Φερόταν σε όλους το ίδιο».

Βέβαια, ο Κούζι δικαιολογεί τον Ράσελ: «Ακόμη και στα 5-6 χρόνια διαφορά που είχαν οι δυο τους στη Βοστόνη, οι καταστάσεις ήταν εντελώς διαφορετικές. Η ρατσιστική ένταση στα χρόνια του Ράσελ ήταν απίστευτη. Κάποτε μπήκαν στο σπίτι του και έκαναν κόπρανα στο κρεβάτι του και πασάλειψαν με αυτά όλους τους τοίχους. Του έκαναν απίστευτα άσχημα πράγματα. Μπορώ να καταλάβω γιατί είχε επηρεαστεί τόσο πολύ».

Όσον αφορά στους Σέλτικς, ο Κούζι ξεκαθαρίζει: «Δεν υπήρχε θέμα ρατσισμού, η ρατσιστική ένταση δεν μπήκε ποτέ στην ομάδα, ούτε στα χρόνια του Ντον, ούτε στα χρόνια του Ράσελ. Θεωρώ ότι ο Ρεντ Άουερμπαχ το κατάφερε αυτό. Φερόταν το ίδιο σε όλους – απίστευτα άσχημα».

Μετά το 1954-55 ο Μπαρκσντέιλ σταμάτησε από το NBA χτυπημένος από τραυματισμούς στους αστραγάλους, με 11.0 πόντους, 8.0 ριμπάουντ και 2.1 ασίστ μέσους όρους καριέρας. Έγινε DJ και για πολλά χρόνια θεωρούνταν ο καλύτερος DJ στην Καλιφόρνια, άνοιξε δικό του νυχτερινό μαγαζί, όπου έπαιξαν πάρα πολλοί διάσημοι μουσικοί, ενώ στα τελευταία χρόνια της ζωή τους πάλεψε για τις ευκαιρίες των παιδιών μέσω του «Save High School Sports», μαζεύοντας πάνω από 1.000.000 δολάρια σε φιλανθρωπίες, καθώς οι μειώσεις στις επιχορηγήσεις των σχολείων των φτωχών περιοχών απειλούσαν τις ευκαιρίες που είχαν τα παιδιά για να ξεφύγουν από τις συμμορίες. Ο Μπαρκσντέιλ, πάντως, ποτέ δεν είχε παίξει μπάσκετ στο σχολείο, καθώς μέχρι που τελείωσε το Λύκειο κοβόταν απ’ όλες τις ομάδες επειδή… ήταν μαύρος. Φέτος, έστω και μετά θάνατον, θα βρει τη θέση που του αρμόζει στο μπασκετικό πάνθεον.

Νίκος Κουσούλης