Αφιέρωμα: «Παγωμένος Ώμος»: Ανατομικά στοιχεία ώμου

Εικόνα 3.1. Πρόσθια άποψη της άρθρωσης του ώμου και τα θυλακοσυνδεσμικά στοιχεία

Κρίνεται απαραίτητο να δοθούν τα ανατομικά στοιχεία της άρθρωσης του ώμου, προκειμένου να κατανοηθεί καλύτερα το σύνδρομο του Παγωμένου Ώμου (Π.Ω.) και να είναι καλύτερα δυνατή η φυσιοθεραπευτική αξιολόγηση και θεραπεία.

Ο ώμος είναι η κεντρική άρθρωση του άνω άκρου και είναι η πιο ευκίνητη από όλες τις αρθρώσεις στο ανθρώπινο σώμα με αποτέλεσμα το χέρι να μπορεί να τοποθετηθεί σχεδόν παντού μέσα σε μία σφαίρα κίνησης. Έχει τρεις βαθμούς ελευθερίας και αυτό επιτρέπει την κίνηση του άκρου στα τρία επίπεδα του χώρου γύρω από τους τρείς κύριους άξονες, τον εγκάρσιο, τον πρόσθιο-οπίσθιο (οβελιαίο) και τον κάθετο άξονα. Η θέση αναφοράς (ουδέτερη θέση) επιτυγχάνεται όταν το άνω άκρο κρέμεται κάθετα στα πλάγια του κορμού, έτσι ώστε ο επιμήκης άξονας του βραχίονα να αποτελεί συνέχεια του κάθετου άξονα του άκρου⁵⁴.

ΑΡΘΡΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΩΜΟΥ

Ο ώμος περιλαμβάνει όχι τρεις, όπως συχνά αναφέρεται, αλλά πέντε αρθρώσεις. Κάθε μία από τις πέντε αρθρώσεις είναι μηχανικά συνδεδεμένη με την άλλη έτσι ώστε να λειτουργούν σε συμφωνία. Στην πράξη και οι πέντε λειτουργούν σχεδόν ταυτόχρονα με μία ποικίλη συνεισφορά από την κάθε μία ανάλογα με το είδος της κίνησης^{54, 60, 68, 88}.

1. Ωμοπλατιο-βραχιόνια άρθρωση (γληνοβραχιόνια). (Εικ. 3.1) Μία ανατομική άρθρωση με παράθεση δύο αρθρικών επιφανειών επικαλυμμένων με υαλοειδή χόνδρο. Στην άρθρωση αυτή συμμετέχουν η κεφαλή του βραχιονίου και η αβαθής ωμογλήνη της ωμοπλάτης η οποία βαθαίνει με την παρουσία μιας ινοχόνδρινης παρυφής που λέγεται επιχείλιος χόνδρος.

2. Υποδελτοειδής άρθρωση. Αυτή είναι μια λειτουργική άρθρωση αφού αποτελείται από δύο επιφάνειες που ολισθαίνουν η μία στην άλλη. Η Υποδελτοειδής άρθρωση είναι μηχανικά συνδεδεμένη με την άρθρωση του ώμου επειδή κάθε κίνηση της τελευταίας προκαλεί κίνηση και στην πρώτη.

3. Ακρωμιοκλειδική άρθρωση (Εικ. 3.1) μια άρθρωση μεταξύ του ακρωμίου και της ωμοπλάτης και του έξω χείλους της κλείδας. Είναι επίπεδη τριαξονική άρθρωση ολίσθησης, η οποία μπορεί να περιέχει ή όχι διάρθριο δίσκο. Ο αδύναμος θύλακας ενισχύεται από τον άνω και κάτω ακρωμιοκλειδικό σύνδεσμο. Η κυρτή αρθρική επιφάνεια βρίσκεται στο εξωτερικό άκρο της κλείδας. Η κοίλη αρθρική επιφάνεια βρίσκεται στο ακρώμιο της ωμοπλάτης.

4. Στερνοκλειδική άρθρωση. (Εικ. 3.1) Το στερνικό άκρο της κλείδας διαρθρώνεται τόσο με το στέρνο, όσο και με τον χόνδρο της πρώτης πλευράς. Κατατάσσεται ως μία τριαξονική, εφιππιοειδής άρθρωση με διάρθριο δίσκο. Η άρθρωση υποστηρίζεται από τον πρόσθιο και οπίσθιο στερνοκλειδικό σύνδεσμο καθώς και τον μεσοκλειδικό και πλευροκλειδικό σύνδεσμο.

5. Ωμοπλατιο-θωρακική άρθρωση. Είναι μία λειτουργική και όχι ανατομική άρθρωση. Η σημασία της, για την ομαλή κίνηση του ώμου, είναι τεράστια, αν και δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς τις άλλες αρθρώσεις, που είναι μηχανικά συνδεδεμένες με αυτή.

ΑΡΘΡΙΚΟΣ ΘΥΛΑΚΟΣ ΚΑΙ ΥΜΕΝΑΣ

Ο αρθρικός θύλακος περιβάλλει την άρθρωση και προσφύεται προς τα έσω, στο χείλος της ωμογλήνης έξω από τον επιχείλιο χόνδρο και προς τα έξω, στον ανατομικό αυχένα του βραχιονίου οστού.

Ο θύλακος είναι λεπτός και χαλαρός επιτρέποντας έτσι μεγάλο εύρος κινήσεων. Ενισχύεται με ίνες που προέρχονται από τους τένοντες του υποπλάτιου, του υπερακανθίου, του υπακανθίου και του ελάσσονος στρογγύλου μυός^{54, 88}.

Ο αρθρικός υμένας περιβάλλει τον αρθρικό θύλακο και προσφύεται στα χείλη του χόνδρου που καλύπτει τις αρθρικές επιφάνειες. Περιβάλλει τον τένοντα του δικέφαλου μυός και εκτείνεται πέρα από τον εγκάρσιο σύνδεσμο, σαν σωληνώδες έλυτρο γύρω από τον τένοντα της μακράς κεφαλής του δικεφάλου. Προβάλλει προς τα εμπρός, διαμέσου του πρόσθιου τοιχώματος του θυλάκου και σχηματίζει ορογόνο θύλακο⁸⁸.

ΟΡΟΓΟΝΟΙ ΘΥΛΑΚΟΙ

Υπάρχουν 5 ορογόνοι θύλακοι στην άρθρωση:

1. Ο υπακρομιακός ή υποδελτοειδής (Εικ. 3.1, 3.2)
2. Ο κορακοβραχιόνιος
3. Ο υποκορακοειδής
4. Ο υποπλατιαίος
5. Ο δικεφαλικός

Ο πρώτος είναι ο μεγαλύτερος από όλους και βρίσκεται κάτω από τον δελτοειδή και τον υπερακάνθιο μυ, καλύπτοντας έτσι την άρθρωση από την πάνω μεριά.

Ο δεύτερος βρίσκεται μεταξύ της έκφυσης του κορακοβραχιονίου μυός και της κορυφής της κορακοειδής απόφυσης.

Ο τρίτος βρίσκεται μεταξύ της βάσης της κορακοειδούς απόφυσης και του αρθρικού θύλακα.

Ο τέταρτος βρίσκεται μεταξύ του υποπλάτιου μυός και του πρόσθιου τμήματος του θύλακα

Ο πέμπτος παριστάνει σωληνοειδή προεκβολή του αρθρικού υμένα της άρθρωσης και τοπογραφικά βρίσκεται στην αύλακα του δικεφάλου, μεταξύ των βραχιονίων ογκωμάτων. Διαμέσου του περνά ο τένοντας του δικέφαλου βραχιόνιου μυός^{54, 60}.

Η διάταξη αυτή εξηγεί την μεγάλη κινητικότητα στην γληνοβραχιόνια άρθρωση.

Εικόνα 3.2. Ο υποδελτοειδής θύλακος

ΟΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ ΤΟΥ ΩΜΟΥ

Ο Κορακοβραχιόνιος σύνδεσμος διατρέχει από την κορακοειδή απόφυση, στο μείζον και στο έλασσον βραχιόνιο όγκωμα. Οι δύο δεσμίδες του συνδέσμου αποκλίνουν πάνω από την αύλακα του δικεφάλου.

Ο Εγκάρσιος βραχιόνιος σύνδεσμος που ενώνει το μείζον και το έλασσον βραχιόνιο όγκωμα σχηματίζοντας μια γέφυρα πάνω από την αύλακα του δικεφάλου μυός.

Ο γληνοβραχιόνιος σύνδεσμος (GHL, Εικ. 3.3) με τις τρεις δεσμίδες του, την άνω (SGHL) δεσμίδα η οποία πορεύεται από το άνω χείλος της ωμογλήνης πάνω από την κεφαλή του βραχιονίου οστού, τη μέση (MGHL) δεσμίδα η οποία πορεύεται από τη άνω χείλος της ωμογλήνης μπροστά από το βραχιόνιο οστό, την κάτω (IGHL) δεσμίδα η οποία πορεύεται κατά μήκος του πρόσθιου χείλους της ωμογλήνης και κάτω από την κεφαλή του βραχιονίου οστού.

Ο ακρωμιοκορακοειδής σύνδεσμος (CAL) (Εικ. 3.3), ο οποίος αποτρέπει την προς τα άνω μετατόπιση της βραχιόνιας κεφαλής.

Επικουρικοί σύνδεσμοι χωρίς κάποια μηχανική σημασία είναι ο κορακογληνοειδής, κορακοκλειδικός (CCL) (Εικ. 3.3), υπερπλάτιος, και ακανθογληνοειδής, πλευροκλειδικός, στερνοκλειδικός και μεσοκλειδικός σύνδεσμος.

Εικόνα 3.3. Πρόσθια άποψη των συνδέσμων του ώμου. Γληνοβραχιόνιος, Ακρωμιοκορακοειδής και Κορακοκλειδικός σύνδεσμος.